Timor Post (30/06/2020)- Deklarasaun polítika bankada Fretilín iha uma fukun Parlamentu Nasionál tersa (30/06) rejeita deklarasaun hosi partidu CNRT katak Sekretáriu Jerál Mari Alkatiri simu Subornu hosi ConocoPhillips.
Deputadu FRETILIN, Joaquim dos Santos, hatete, ne’ebé CPN partidu CNRT nian públika iha loron-22 fulan-Juñu liubá katak ConocoPhillips fó osan subornu ba Mari Alkatiri hamutuk $2.5 millions, no akuza deputadu Fretilin mós simu osan hosi ConocoPhillips ne’e arkiva ona tanba laiha evidénsia.
“CPN partidu CNRT nian públika dokumentu ida ne’ebé, iha loron-16 fulan-Abríl tinan-2008 Juis Lynn N. Hughes iha tribunál distritál Houston, Texas Estadus Unidus Amérika nian deklara, arkiva tiha tanba laiha evidénsia.
Deputadu antigu bankada Fretilin iha PN hatutan, CPN CNRT nia akuzasaun ne’e halo ho baze ba dokumentu akuzasaun, ida ne’ebé kompañia Oceanic Exploration/Petrotimor lori ba tribunál hasoru kompañia ConocoPhillips tanba sira akuza katak ConocoPhillips fó osan subornu ba Mari Alkatiri hamutuk $2.5 millions. Keixa ne’e Oceanic Exploration/Petrotimor halo hasoru ConocoPhillips, Timor Sea Designated Authority (TSDA), Pertamina no seluk tan.
Joaquim rekorde katak keixa ne’e kompañia Oceanic Exploration/Petrotimor hato’o ba tribunál supremu Austrália nian iha tinan-2001. Iha loron-3 fulan-Fevereiru tinan-2003, Tribunál Supremu Austrália nian rejeita tiha keixa ne’e tanba laiha evidénsia.
Joaquim argumenta, tanba tribunál supremu Austrália nian rejeita tiha keixa ida ne’e, mak iha tinan-2004, Oceanic Exploration/Petrotimor lori fali keixa ne’e hasoru kompañia ConocoPhillips, TSDA, Pertamina no sira seluk ba tribunál distritál iha Texas, Estadus Unidus Amérika. Iha tinan-2005, Juis Sullivan husi Tribunál distritál Columbia nian iha Estadus Unidus rejeita tiha Ocenic/Petrotimor nia keixa inisiál.
Nune’e, iha loron-1 fulan-Marsu tinan-2005 hasai tiha sira nia alegasaun balu no hatama fila fali keixa foun ida hasoru nafatin ConocoPhillips, TSDA no sira seluk. Iha loron-21 fulan-Setembru tinan-2006, Juíz Emmet G. Sullivan rejeita tiha keixa ne’ebé Oceanic/Petrotimor halo hasoru ConocoPhillips nia subsidiáriu sira, TSDA no kompañia sira seluk hanesan Pertamina no seluk tan.
Maibé, Juis Sullivan deside katak tribunál sei kontinua julga keixa ne’ebé Oceanic/Petrotimor halo hasoru ConocoPhillips, inkluindu alegasaun kona-ba subornu ne’ebé sira akuza ConocoPhillips halo ba Primeiru Ministru Dr. Mari Alkatiri no membru parlamentu balu iha Timor-Leste.
Deklarasaun ne’e mós dos Santos hatete Iha fulan-Fevereiru tinan-2007, Juíz Sullivan aseita pedidu ida ne’ebé hato’o husi ConocoPhillips no muda julgamentu ba keixa ida ne’e husi tribunál distritál Columbia nian ba tribunál distritál Houston, Texas, Estadus Unidus. Iha Houston, kazu ida ne’e kaer husi Juíz Lynn N. Hughes. Hafoin prosesu julgamentu, iha loron-16 fulan-Abril tinan-2008, Juíz Hughes rejeita tiha kazu ne’e.
Deputadu ne’e haktuir iha ninia desizaun final, Juíz Hughes deklara katak Oceanic/Petrotimor nia alegasaun kona-ba subornu ne’ebé ConocoPhillips halo ba Dr. Mari Alkatiri ne’e hanesan iluzaun no asumsi de’it tanba la hatudu evidénsia ruma. Tribunál Houston – Texas rasik konsidera katak Oceanic/Petrotimor “ra’ut hamutuk de’it lixu ka fo’er bosok sira bazeia ba gossip” la jelas sira mak halo keixa de’it.
Politiku ne’e hatutan tan, iha fulan-Maiu tinan-2008, Oceanic/Petrotimor halo rekursu hasoru desizaun tribunál Houston, Texas nian ne’ebé Juíz Hughes halo, iha tribunál rekursu Fifth Circuit Estadus Unidus nian. Iha loron-6 fulan-Novembru tinan-2009, Tribunál Rekursu rejeita tiha Oceanic/Petrotimor nia rekursu no konkorda katak rekursu ne’e mós la hatudu evidénsia ruma.
Joaquim dehan Tribunál Houston, Texas, Estadus Unidus rasik deklara katak alegasaun subornu ba Dr. Mari Alkatiri no Timor-Leste nia deputadu balu ne’e haknauk fo’er hamutuk no gossip de’it.
Ho faktu sira ne’e hotu Joaquim konsidera CPN partidu CNRT nian iha loron-22 fulan-Juñu no bankada CNRT iha loron-24 fulan-Juñu liu ba ra’ut tan fo’er sira ne’ebé mak tribunál iha Austrália no Estadus Unidus rejeita tiha ona mai Dili, ate lori ba to’o jornál sira hanesan Diáriu Nasionál no seluk ne’ebé publika lixu sira ne’e.
Joaquim dehan bankada FRETILIN kompriende katak partidu CNRT nia lideransa sira no ninia bankada iha parlamentu nasionál iha hela stress todan nia laran sofre Post Power Syndrome tanba labele simu realidade katak sira la’ós ona iha podér.
“Durante ne’e sira halo polítika bosok beibeik to’o gagal no agora até hatudu katak sira lahatene atu bosok oinsá tan, CPN-CNRT no bankada CNRT ba raut fila fali sampah sira ne’e atu mai prova ba públiku Timor-Leste katak sira bosok to’o gagal tiha ona. La’ós de’it bosok to’o gagal, maibé bosok to’o PLP ho KHUNTO tebe sira sai husi podér”, hatete antigu deputadu partidu Fretilin ne’e.
Polítiku na’in ne’e hatutan, la’ós ida ne’e de’it. Husi tinan-2001 to’o tinan-2012, reprezentante kompañia Oceanic Exploration/Petrotimor iha Timor-Leste mak Sr. Pedro Carrascalão. Iha loron-13 fulan-Fevereiru tinan-2018, Sr. Pedro Carrascalão rasik publika iha ninia pájina Facebook katak iha tinan-2004/05 nia pesoalmente hasoru malu ho Dr. Mari Alkatiri iha gabinete Primeiru Ministru hodi esplika katak akuzasaun subornu ne’e laiha evidénsia ruma no nia hanoin talvez ema ruma politiza tiha akuzasaun ida ne’e. Iha ninia publikasaun ne’e mós Sr. Pedro Carrascalão hatete katak iha momentu ne’ebá, “Dr. Mari Alkatiri preparadu atu lori Oceaniac/Petrotimor ba tribunál tanba kestaun difamasaun.”
Joaquim dos Santos lori bankada FRETILIN nia naran hatete “ami hakarak husu atu maluk sira iha CPN-CNRT nian no maluk deputadu sira iha bankada CNRT bele hatudu katak sira la konsege taka sira nia stress no post-power syndrome, maibé halo ho didi’ak no los uitoan. Tanba bosok diatas bosok hanesan sira halo semana kotuk ne’e sampah ne’ebé povu Timor-Leste no públiku tomak hare momoos hela”, dehan dos Santos.
Entretantu hatán ba deklarasaun ne’e xefe bankada CNRT Duarte Nunes, iha parlamentu nasionál tersa (30/6), hateten kazu ne’e ema estranjeiru mak akuza primeiru ministru, primeiru ministru presiza halo klarifikasaun ba públiku maski ne’e laloos.
“Presiza klarifika situasaun ne’e ba povu tanba situasaun ne’e mai ona husi senor Pedro Carrascalão fó sai ona husi media la iha ema ida kontesta, tanba akuzasaun ne’e la’ós ba timoroan ida simples maibé ba Primeiru Ministru, ne’e ema kompañia internasionál maka akuza primeiru ministru Timor Leste mak simu osan husi kompañia ne’ebé atu kaer mina ne’e tanba ne’e presiza halo klarifikasaun ba públiku”, hatán Duarte.
Jornalista Julio Salinas Soares
1,093 total views, 3 views today
Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
You have reacted on “FRETILIN Rekoñese iha Duni Kazu Subornu ho Alka…”
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost1
/
1991
#DALANBASUSESSU - KREATIVU HETAN OSAN LIU HUSI PRODUS KADELI NO AI KADI KAKUTAK | #TVTP - EPS2
SEFOPE LANSA FORMASAUN EMPREENDEDORISMU BA TABALLADOR SIRA
PM XANANA HUSU KONTROLU FRONTEIRA
1
/
1991
