(Refleksaun ba Domingo Ramos)
Pe. Wendly J. Marot, SVD
(Mrk. 11:1-10; Primeira Leitura : Is. 50:4-7; Segundo Leitura: Flp. 2:6-11; Evangelho: Mrk. 14:1-15:47)
Semana Santa Catolika ita hahu ho Domingo Ramos; festa espiritual iha Santa Kreda hodi hanoin buat rua: primeiro Jesus Nia viagem tama iha Jerusalem no Segundo, hanoin Jesus nia terus iha dalan ba Calvario to’o mate iha Cruz. Historia ida ne’e sai interesante tanba “mudansa reaksaun no mudansa hahalok” povo Jerusalem kona ba Jesus Nia presenca. Wainhira Jesus to’o mai, ema simu Nia nu’udar liurai. Ida ne’e hatudu liu husi antusiasmo povo ne’ebe simu nia ho haklalak hodi dehan “Hosana David Nia Oan”. Temi David nia oan atu hatudu katak sira simu Jesus mos nu’udar Liurai hanesan Nia Aman David. Maibe ema sira ne’ebe hakilar simu ho ksolok, ikus mai, sira rasik mak hakilar ho hirus; sira ne’ebe uluk kanta hodi haklalak dehan “hosanna David nia oan” ikus fali hakilar “hedi Nia ba cruz”. Husi historia ida ne’e, ita bele sita mensagem ruma, hanesan hakerek nain temi tuir mai ne’e.
Jesus Liurai Lalehan Sama rai-fatuk kroat ho Ain Tanan iha dalan Cruz!
Ema Jerusalem rekonhese Jesus nu’udar liurai David nia oan/gerasaun. Tanba ne’e mak sira simu Nia ho ksolok ho esperansa katak Nia bele hola David nia fatin hodi ukun Israel sai husi nakukun laran. Sira sei lembra no hanoin David nia ukun iha tempo pasado; sira hanoin nia sukseso; tanba ne’e sira tau sira nia esperansa ba Jesus Nia kbaas, katak Nia bele halo Israel sai boot fila-fali ou Jesus bele “mengulangi kejayaan” Israel hanesan iha tempo David nia ukun.
Jesus resposta sira nia mehi, sira nia esperansa ho dalan simples no haraikan. Nia hatudu nia-an nu’udar liurai ne’ebe lori dame, laos atu funu ho “surik ka kilat” maibe funu ho lialos. Nia hatudu Ninia simplisidade liu husi “kuda buru” ne’ebe nia hili atu sae, laos kuda ne’ebe bai-bain liurai mundo sira uja ba funu. Ho kuda buru, Liurai Lalehan tama Jerusalem, iha ne’eba Nia la koalia kona ba plano ba reinho maibe Nia hahu retiro preparasaun ba dalan “Cruz, dalan Calvario, dalan terus nian!
Festa Pascoa ida ne’e sai nu’udar tempo retiro ba Jesus; ema Jerusalem mout ba ksolok pascoa, mout ba euphoria Pascoa, Iha fatin seluk Jesus komesa tama klean iha Nia refleisaun. Emboot sira aprovita tempo, tama uma sai uma, hodi komesa provoka povo sira; aproveita Judas Iskariotes nia frakeiza; Jesus aproveita ba reza hodi prepara Nia viagem. Povo kiik inocente sira rona provokasaun, la iha filter; sira komesa fila kotuk no hasouro Jesus ho hirus. Dadersan deit, sira hakilar laos fali haklalak, Hosana David Nia oan troka ho liafuan kroat sira, liafuan hotar no provokasaun hanesan “kaer Nia, oho Nia, hedi Nia ba Cruz.
Jesus Liurai Lalehan la halai; Nia pronto atu lao iha aitarak dalan Cruz nian; kuda buru fila dook ona ba nia fatin; cruz boot no todan hakbesik mai no tau iha Nia kbaas. Jesus Liurai lalehan, ho ain tanan lao sama raifatuk kroat. Dalan Cruz komesa hahu, dalan lalehan komesa nakloke. Husi dalan fatuk kroat ne’e mak historia salvasaun mundo nian, komesa nakloke. Jesus Maromak Nia oan, Liurai ho koroa aitarak no loron manas husi Lalehan, hodi funu hasouro mundo nia sala, Nia lori sala nia todan, Nia sama ita nia loko-an. Iha Calvario, Nia loke liman, loke fuan simu ita, hadame ita ho Maromak; dada mundo hakbesik ba lalehan. Cruz hamrik metin, Nia firmi iha Cruz leten hodi hatudu bam undo katak “to’o mate mos, Nia la rende”. Husi Cruz Nia sei reza no perdua mundo nia sala. Aman, perdua sir aba, tanba sira lahatene saida mak sira halo.
Aprende atu consitente iha fiar
Kharakteristika ida ne’ebe dominan husi hahalok ema Jerusalem sira, ne’ebe it abele temi mak “inkonsitente na fe” ou inkonsistensi dalam beriman. Koko atu imajina katak ita mak hamriik iha dalan simu ho kontente, hakilar to matawen suli tanba ksolok simu emboot ne’ebe mai visata ita. Ida ne’e esperiencia humana, no ema mout ba euphoria simu liurai too haluha-an. Ida ne’e normal. Ida ne’e bele akontese iha ne’ebe deit, no husi gerasaun ba gerasaun; laos uluk deit maibe to’o ohin loron bele akontense. Wainhira ita simu no hasouro idola ruma, ou simu ita nia lider ne’ebe ita hadomi, ita sempre haksolok to’o tanis, haluha problema.
Maibe susar ba ha’u ou karik mos ba ita hotu, atu imagina, oinsa ema bele muda hanoin iha tempo badak nia laran, liu-liu iha korelasaun ho decisaun atu “salva ka halakon” ema nia vida. Susar atu imagina oinsa ema muda husi hamnasa, sai hirus; husi oin midar sai fali oin buis; husi haklalak tanba ksolok fila ba hakilar tanba hirus. Imagina took, oinsa ita nia sentimento wainhira iha oras ida nia laran ita simu ema ho ksolok maibe la kleur ita mos hakilar provoka atu oho nia. Ema bele julga ita nu’udar ema ne’ebe error iha psikologia ou schizophrenia, (a cronic brain disorder) ou ema ho problem psikologia ne’ebe grave. Ida ne’e akontese iha Jesus Nia moris, liu-liu wainhira Nia tama iha Jerusalem besik Festa Pascoa. Wainhira Jesus tama, sira simu ho ksolok; maibe la kleur sira fila kotuk no hakilar ho hirus obriga autoridade atu oho Jesus. Sira simu Jesus nu’udar liurai, maibe ikus sira halo Nia hanesan ema aat.
Mudansa iha reaksaun ba Jesus nia presensa iha tempo pasado, sai nu’udar “simbolo” ou esemplo ne’ebe klean e moos, liu-liu kona ba “inconsistencia na fe” ohin loron nian. Ou iha liafuan seluk karik, ita dehan: historia povo Jerusalem ne’ebe inconsistente simu Jesus, hanesan atu hatudu mos ita nia fiar agora ne’ebe “plin-plan”, fiar ne’ebe seidauk metin, hanesan ai-kakeu; muda lalais depende situasaun; fasil atu muda turir provokasaun ema seluk ka situasaun. Orasida ita dehan “sim” ba Jesus maibe la kleur ita dehan “não” ba hahalok Kristaun sira. Iha tempo ruma, ita mout ba euphoria fiar nian, hanesan iha tempo prosesaun ka iha festa boot Igreja nian ita “hamrik firmi iha oin”, dudu la ba, maibe iha parte seluk ita sei frako iha moral Kristaun; ita dekor doutrina da Igreja sira, maibe iha hahalok ita lahatudu ita nia identidade Kristaun nian; dehan Familia Katolika maibe la kumpri juramento matrimonial rasik; deklara dehan Katolik isin maibe afinal KTP: Katolika Tempo Persija deit; jovem ka mane sira ne’ebe isi nakonu ho tato imagem santo maibe, hahalok la santo, terso tara iha kakorok maibe ibun “gosta jorok”, liman no ibun simu Jesus futar isin maibe, ho liman mos foti fatuk tuda malu, ho ibun trata malu, nst.
Husi historia povo Jerusalem nia hahalok, ne’ebe inconsitente, ita bele aprende atu sai ema ne’ebe consistente. Kita bisa membalikkan makna dari kisah: memetik pesan positif dari kisah negatif, seperti belajar untuk konsisten dari kisah inkonsisten. Katak ita bele sita valor positive husi akotensemento negative; ita bele aprende atu sai ema ne’ebe konsistent iha fiar, bele aprende husi inkonsistncia fiar iha gerasaun pasado. Selebrasaun Domingo Ramos hanesan koreksaun ba ita nia incinsistente iha fiar; katak ho Festa ida ne’e ita persija atu hafoun fali ita nia fiar no tengke iha komitmento atu sai ema ne’ebe konsistente.
Aprende haraik-an: tau koroa aitarak iha ita ulun atu hatene hakruuk-an
La iha rasaun ba ita atu foti-an karik ita kompara ho Jesus Ninia sakrificio. Ita la soi atu baku hirus matan, hare ita nia sukseso. Nu’udar fiar nain ba Kristo, ita soi atu basa rentos no hakruuk katak buat hotu ne’ebe ita simu mai husi Maromak Nia domin. Wainhira ita iha hanoin atu gaba-an, ita persija halo imajinasaun hodi foko ba aksaun Jesus sae kuda buru, kontrario ho liurai mundo ne’ebe sae kuda; atu kompara ho tempo ohin loron karik, Jesus sae microlet ka besikreta, kontrario ho liurai mundo sira ne’ebe buka kareta luxu. Nia ida ne’ebe Maromak Nia oan, tun husi Nia trono no halo-an hanesan atan ida ne’ebe la iha folin iha mundo nia matan. Kontenpla Liurai ida boot, ho koroa aitarak sona borus nia rentoos no ulun tomak; lao ain tanan iha rai manas, fatuk kroat sona nia ain; ran suli tun husi Nia kanek sira, suli kahur ho kosarwen. Kontrario ho liurai mundo ohin loron ne’ebe buka mak moris luxu, lao uja kareta luxo compleito ho AC, lao iha dalan ne’ebe kaber, evita atu liu dalan ne’ebe kuak ka Estrada aat sira. Hare ba buat sira ne’e, saida mak halo ita foti-an? Masih pantaskah kita bermegah di tengah penderitaan Sang Raja yang menderita?
Jesus bolu ita hotu ne’ebe fiar iha Nia, atu tuir Nia karik: tengke hewai ita-an, lori ita nia cruz foin tuir Nia. Karik todan liu, it abele hahu husi buat simples ida, katak ita aprende atu “hewai ita nia-an; aprende atu haraik-an. La iha buat ida ne’ebe ita halo iha Maromak Nia oin, ne’ebe sai rasaun ba ita atu halo-an ka foti-an. Ita nia posisaun, ita nia knaar atu aas ka boot to’o iha ne’ebe mos, persija rekonhese katak iha Jesus nia oin, buat sira ne’e la vale. Ita seidauk to’o iha Jesus Nia sama fatin; tanba ne’e labele semo uluk duque ita monu iha rai naruk nia laran.
Dalan Cruz, dalan solidaridade no dalan salvasaun!
Dalan inkarnasaun, Maromak halo-an ba ema sai nu’udar aksaun principal ne’ebe Maromak hili atu hatudu Ninia solidaridade ba mundo. Nia tun husi lalehan hodi hili moris nu’udar ema iha fatin foer, moris hamutuk iha familia simples. Nia la hili moris iha liurai mundo nia trono. Aksaun ne’e seidauk to’o; Nia sei hili dalan ne’ebe extreme liu, katak dalan Cruz hodi salva mundo. Nia hetan kastigu tuir dalan, nu’udar signal Nia simu todan husi mundo no ema nia salan. Nia ne’ebe la halo sala, maibe hatudu-an hanesan sala nain ne’ebe simu kastigo. Dalan Cruz ne’e, dalan solidaridade, katak Jesus hola parte iha ema nia susar no terus; maibe laos atu hahi dalan susar no terus. Nia hili dalan ida ne’e atu “hiit-sae” ema no mundo husi sala nia ukun hodi hamrik metin iha Gloria moris hias no moris rohan laek nian. Nia hakarak, ho dalan Cruz ne’ebe Nia hili, hafanu ema nia consciencia; katak Jesus salva mundo husi sala ho dalan hanesan sala nain; laos atu ita hadomi dalan sala nain nian, maibe atu ita sai husi dalan sala nain hodi tuir dalan diak. Jesus mate iha Cruz laos atu lori ita ba mate nia ukun; maibe nu’udar dalan solidaridade katak Nia hola parte iha etapa ikus ema nia moris; hodi nune’e Nia bele lori ita ba moris hias, moris foun no moris ida ne’ebe sei mai. Ne’e atu realiza Nia liafuan rasik: “Hau mak dalan, lialos no moris”. Hodi Jesus Nia terus no mate, Ita manan moris rohan laek hamutuk ho Nia.
Maromak bensa!
Culuhun, 22 de Março de 2024
4,644 total views, 6 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
