ADVERTISEMENT

AUTONOMIA UNIVERSITÁRIU

Mario da Costa - Opiniaun
  • Share
Hermenegildo Bubun, alumni Universidade da Paz

Autonomia Campus no espíritu Campus lakon tan mahukun no makaer ukun sira des-respeita no koko atu hamate kritika ho liberdade espresaun no manifestasaun liuhusi presaun oin-oin husi Polisia Nasionál Timor-Leste, ne’e oho liberdade Campus ninian. Campus nu’udar parte ka hola nu’udar opozisaun hodi hato’o no kritika Governu no membru deputadu sira iha PN. Campus nu’udar fatin ida ne’ebé livre ba estudante sira atu harii asosiasaun, klibur o movimentu hodi halo demonstrasaun ka manifestasaun hasoru injustisa sosiál no polítika ne’ebé la afavor ba Povu Maubere.

Natureza loloos husi estudante universitáriu maka buka lia-loos hodi nune’e bele realiza lia-loos ne’e iha kontestu polítika ohin loron ne’ebé sabraut. Dala-ruma lia loos ne’ebé hato’o husi estudante universitáriu ne’e kontráriu tebes ho sistema ka klala’ok polítika ne’ebé aplika husi makaer ukun sira iha estadu no nasaun ne’e.

ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA


Intervensaun husi Polisia Nasionál Timor-Leste ne’ebé halo passa-revista hasoru estudante sira iha Universidade Nasionál Timor-Lorosa’e ne’e hanesan ukun fasista ne’ebé ukun ho karakter militár hodi fó presaun ba Campus no mós estudante universitáriu sira ne’ebé hala’o sira ninia funsaun no papél nu’udar Direct of Change, Agent of Change, Iron Stock, Moral Force no Social Control.

Estudante universitáriu ninia papél no funsaun sira ne’e klaru tebes katak estudante maka transformasaun direita, ajente ba transformasaun no mós kontrolu sosiál no polítika.

Papél moral, mundu Campus nian hanesan mundu ida ne’ebé estudante universitáriu sira hili hodi define sira nia-an ho responsabilidade. Iha ne’e maka responsabilidade moral obriga estudante hodi sai promotór moral polítika iha sosiedade. Iha sorin seluk kona-ba papél social, papél ne’ebé mai ho ezisténsia nu’udar estudante iha obrigasaun hodi halo buat ida ne’ebé fó vantajen no benefísiu ba ambiente ka sosiedade nia leet

Terseiru maka papél intelektualidade iha ne’ebé estudante universitáriu tenke realiza ninia ideia ho asaun ne’ebé real. Hodi nune’e bele lori mudansa ne’ebé di’ak-liu husi ninia intelektualidade ne’ebé hetan husi prosesu aprendizajen. Tanba ne’e ohin loron estudante hirak ne’ebé halo manifestasaun hasoru Parlamentu Nasionál no makaer ukun sira ne’e hanesan obrigasaun moral hodi hato’o no kumpre duni sira nia papél nu’udar kontrolu social no kontra polítika ne’ebé fó de’it benefísiu ba elite ka grupu minoria sira.

Lee Mós :
PD; Moris Hosi Ran Resisténsia no Fó Ran ba Estadu de Direitu Demokrátiku

Konstituisaun RDTL rasik garantia no fó liberdade hodi halo espresaun ho pás no la ka’er kro’at ruma no estadu mós rekoñese direitu ba manifestasaun ne’ebé konsagra iha KRDTL Artigu 42 (Liberdade reuniaun no manifestasaun nian) 1. Iha garantia liberdade ba ema hotu-hotu ne’ebé hakarak halo reuniaun iha pás no la kaer kro’at, no sira lalika husu uluk autorizasaun. 2. Rekoñese ema hotu-hotu nia direitu ba manifestasaun, tuir lei haruka. Iha sorin seluk, Dekretu Lei númeru 1/2006 kona-ba liberdade ba reuniaun no manifestasaun fó dalan ba halo asaun ka manifestasaun kontra polítika ne’ebé la afavor ba Povu Maubere, tanba ne’e maka estudante universitáriu hola pozisaun ida ne’e hodi hato’o no halian sai saida mak sira sente, hanesan injustisa no polítika ne’ebé fó prejuizu ba estadu no mós ba jerasaun foun nia futuru iha estadu no nasaun ne’e.

Tanba ne’e Campus ninian funsaun loloos nu’udar opozisaun ba órgaun estadu sira hanesan órgaun lejizlativu, ezekutivu no judikativu hodi nune’e bele kontrola klala’ok polítika ne’ebé iha tendénsia makaas ba korrupsaun, koluzaun no nepotizmu no kombate polítika ne’ebé la fó prioridade ba Povu Maubere, la’ós sai fali portavós Governu no sai liman-ain makaer ukun sira hodi fo presaun ba estudante sira.

Liberdade no autonomia Campus nian ne’e utiliza hodi halo kualkér diskusaun, debate inklui peskiza sientifiku sira ne’ebé estudante sira halo hodi nune’e bele kontrola polítika ne’ebé la lori benefísiu ba Povu Maubere iha estadu RDTL ida ne’e.

Estudante hirak ne’ebé hetan kapturasaun husi Polisia Nasionál Timor-Leste tenke liberta fila-fali sem razaun tanba sira la’os ema kriminozu, mafiazu no koruptor iha estadu no nasaun demokrátiku Timor-Leste. Koruptor sira Governu husik la’o livre maibé estudante universitáriu sira hato’o sai sira nia hanoin liuhusi asaun manifestasaun ne’ebé persuasivu maibé Governu no makaer ukun sira asegura lalais de’it liu-husi seguransa nasaun nian (PNTL).

Estadu de Direitu Demokrátiku de Timor-Leste katak estadu ida ne’ebé implementa sistema demokrasia iha ne’ebé simu ema hotu nia hanoin, krítiku no opiniaun sira, PNTL loloos tenke asegura manifestasaun ne’ebé halo husi estudante sira hodi nune’e bele la’o ho seguru la’ós atua ho brutal no halo kapturasaun arbiru de’it. Estadu ida ne’e demokrátiku la’ós fasista no otoritariu hodi hamta’uk no halo presaun hasoru estudante no duni estudante tama to’o Campus, halo revista tun sa’e. Komandante PNTL munisípiu Dili no Reitór UNTL, delek no lahatene saida mak autonomia Campus.

Lee Mós :
MS-Universitáriu Tenke Sosializa Variante Delta

Iha istória kona-ba importánsia liberdade akadémika no autonomia universitáriu ne’ebé formula husi reitores sira iha mundu tomak fó sai kona-ba regra importánsia sira liberdade akadémika no autonomia universitáriu iha sidade Lima kapitál nasaun Peru iha pontu sia ne’ebé importante, mai ita hare hamutuk:

Em outubro de 1989, em Lima (capital do Peru), a importância da Liberdade Acadêmica e da Autonomia Universitária do Ensino Superior foi ecoada por reitores de todo o mundo. Referindo-se à Quinta Declaração sobre “Liberdade Académica e Autonomia do Ensino Superior”, vários pontos de princípio e substância podem aqui ser enunciados que merecem atenção para que a nossa compreensão se torne mais completa.

Em primeiro lugar, a autonomia do ensino superior implica que as instituições de ensino superior devem ter independência ou liberdade para tomar decisões e formular políticas relativas à gestão administrativa, finanças, educação, pesquisa, serviço comunitário, cooperação e outras atividades relacionadas, sem interferência (intervenção). governo ou outros poderes .

Em segundo lugar, todos os membros da comunidade acadêmica têm o direito de exercer suas funções sem discriminação e sem medo de perturbação, proibição ou repressão de qualquer parte.

Em terceiro lugar, os pesquisadores dos círculos do campus têm o direito de realizar atividades de pesquisa sem restrição ou interferência de outras partes, com base em princípios e métodos universais de pesquisa científica. Eles também têm o direito de comunicar, disseminar ou publicar suas descobertas sem censura de qualquer parte.

Quarto, todas as instituições de ensino superior devem se esforçar para cumprir os direitos econômicos, sociais, culturais e políticos da comunidade e prevenir o uso indevido da ciência e da tecnologia que viole esses direitos.

Lee Mós :
Pejabat Negara Bermental Karyawan Versus Pejabat Negara Bermental Negarawan dalam Konteks Pembangunan Nasional Timor–Leste

Quinto, todas as instituições de ensino superior devem participar ativamente da solução dos problemas enfrentados pela sociedade e pela nação e devem ser críticas às condições reais, como a repressão política e as violações dos direitos humanos.

Sexto, todas as instituições de ensino superior devem fortalecer a solidariedade com outras instituições similares e com membros individuais da comunidade acadêmica quando enfrentarem desastres ou demandas de outras partes. Essa solidariedade pode ser moral ou material, o que inclui também os refugiados e a oferta de oportunidades de educação e emprego para as vítimas.

Sétimo, todas as instituições de ensino superior devem tentar evitar a dependência da ciência e tecnologia e lutar por parcerias iguais com todas as comunidades acadêmicas do mundo no desenvolvimento e uso da ciência e tecnologia. Mais cooperação acadêmica deve ser encorajada em escala internacional, além das fronteiras regionais, políticas e outras barreiras.

Oitavo, todas as instituições de ensino superior devem garantir a participação dos estudantes nas suas organizações, tanto individual como coletivamente, para expressarem as suas opiniões ou opiniões sobre quaisquer questões nacionais ou internacionais.

Nono, a autonomia universitária deve ser implementada de forma democrática na forma de autogoverno, envolvendo a participação ativa de toda a comunidade acadêmica interessada.

Kontráriu tebes ho saida mak akontese iha Timor-Leste, Reitór rasik mak lori ulun hodi autoriza intervensaun politika nomos autoriza PNTL ba halo operasaun iha Campus no passa-revista iha Campus laran, Reitór ninia orientasaun ne’e halo beik estudante no mós sosiedade tomak, Reitór ho kualidade hanesan ne’e públiku konsidera nu’udar lixu sosiedade (sampah masyarakat) tanba afavor no hakru’uk ba orientasaun polítika hodi hamate liberdade estudante no mós des-respeita autonomia Campus ne’ebé nia rasik lidera iha estadu no nasaun demokrátiku ida ne’e.

ABAIXU ALIADU SOEHARTO

KONTRA, KONTRA no KONTRA

VIDA NARUK LUTA

Referensias

Konstituisaun RDTL 2002

LEI N.º 1/2006 8 Fevereiru LIBERDADE BA RENIAUN NO MANIFESTASAUN.

Gafur, Harun: Mahasiswa dan Dinamika Dunia Kampus; 2015, CV. Rasi Terbit.

Berkarya.um.ac.id. Apa itu ”Otonomi” Perguruan Tinggi? Oleh Zulkarnain Nasution

 4,398 total views,  6 views today

Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry
You have reacted on “AUTONOMIA UNIVERSITÁRIU” A few seconds ago

Bele hare Video Seluk :
  • Share
ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA

Notisia Timorpost Seluk


Komentariu :
Timorpost.com. Respeita tebes Ita Nia opiniaun. Laran luak no uza etika bainhira hatoo opiniaun. Opiniaun iha Ita Nia responsabilidsde, tuir lei ITE.

Varanda
Kategoria
Video
Buka
Watch
Facebook
error:
Simu Notifikasaun Hosi Timor Post Online! OK No