Loron 18/01/2023, Hakerek Na’in: Domingos Maia.
Maluk sarani sira:
Fihir tok sentidu Ritual Kultu-Monu’Ain, iha Manatuto. Loos ka lae?
Kultu Tradisaun vs Kultu Badame (reconciliação) Sarani. Ida nebé mak soi nia kbi’it boot liu?
1. Tuir observasaun pesoal, realizasaun Ritual Kultu Tradisional Monu-Ain ne’e loos, maibé sala nia alvu.
Basá saida mak rona housi Rv.do Padre Nelson, Xefe Suku no Xefe Aldeia, maka:
1°) Iha duni konflitu entre “grupo-joven”. Maske duvida, seráke joven sira mesak hodi hetan akuzasaun ba sira de’it?
2°) Iha konflitu-laran, balun hatene katak padre iha klaran atu sorin, balun la hatene tuir. Tan ne’e tuda- malu la fihir ba see.
3°) Tan balun rona hakilar katak padre iha leet mak housik tuda, maibé balun fali, rona ka la rona, tuda- malu nafatin. See-see mak sai vítima housi konflitu ida ne’e mak padre rasik ho ema ida ka rua tan mak kanek ou liman tohar. Ne’e mak fatus housi GMN-TV, haree liu tiha loron hirak hafoin akontesimentu ne’e, se la sala, iha 06/01/2023.
2. Tambasá mak foti konkluzaun ida katak Ritual Kultu Monu Ain ne’e nia alvu (sasaran) sala? Basá, haree iha konflitu ne’e, la iha ou seidauk komprova katak ema ida ka grupu ida ho hakaran duni tuda- kanek sira-nia pároco ulun raan nakfakar.
3. Ba kazu ne’e, tenke haloos uluk mak Fiar:
Iha fukun-fiar ida nebé tenke hadia housi konteúdu Ritual-Kultu Tradisional Manu-Ain ne’e maka:
1°) Tauk malisan ka kastigu housi na’i-lulik; la’ós hakribi uluk mak salan. Tan ne’e, mak sarani tuku-tuur hodi monu-ain ba na’i-lulik, la’ós ba Maromak mak daluluk housi sira neon-laran.
Maske iha Futarlia (…) dehan katak Na’i tau-matan ba nia manuwa’in sira. See mak hewa’i no tau-liman ba sira, halo hasouru Na’i Maromak. Tan ne’e sei hetan nia sansaun sira edukativu, la’ós atu selu ho kastigu ka hamate ema maksak.
Na’i nia instrumentu sira halulik tiha housi Nia Liman Santu atu hala’o Na’i nia knaar lulik maksoin. Tan ne’e bolu padre ida nu’udar instrumentu lulik hodi hana’i mós nú ema-lulik ida ba ema sira nebé mak fiar atu keta hasai lia-fuan aat, todan, hatún no tau-liman ba. Maibé padre sei ema nafatin hanesan mós sarani -seluk; nia knaar de’it mak ketak nu’udar Na’i Lulik (Sacerdote).
4. Reflete tok housi vizaun fiar nian oinsá:
1°) Se nu’udar makhoris, kualkeer ema ida tenke tane nia dignidade ho Maromak nia Ukunfuan sira, satán ba na’i-lulik ida? Lójiku ka lae? Maibé nia, Nelson, nu’udar ema ida, la soi mesak kbi’it atu fó malisan ba ema ka klibur ruma maksalak ruma, maske halo sala-boot hasoru Maromak.
Maromak ne’e laran-luak no perdua-na’in nanis ba ema maksalak sira.
Hafoin, Na’i-lulik nia knaar la hanesan ho lia-na’in ida nebé, iha kultura, halo ritual kultu hodi husu kbi’it-aat ba hakotu funu baluk nia moris. Kuidadu!
2°) Atu defende Maromak ka nia atan servidor sira, la lori kbi’it-kroat ida, maibé ho kbi’it domin no perdaun. Tan ne’e, sentidu housi Ritual Kultu-Monu’Ain ne’e, housi aspetu sakramentália loos. Maibé housi aspetu sakramental, la hatudu …?
5. Étika-moral tulun ita atu kestina nafatin kultu tradisional oinsá de’it:
— Tambasá mak sarani sira la tetu halo de’it ho Kultu Litúrjiku?
— La’ós Santa Missa ka Eukaristia mak Obra Badame Sakramental salvífika?
— Seráke fiar ritual-kultu tradisional nian mak soi nia sentidu salvasaun divinu áas no klean liu?
— Ou tamba sarani sira ladauk hatene no fiar duni katak Kultu Litúrjiku nian mak soi nia kbi’it tomak lalehan no rai nian atu soi ema housi salan?
Tetu loloos ba, basá dala-loos atu liubá ba Aman Maromak, mesan (únuco) ida de’it (Jo 14,6).
Ho kultu ne’e mak haki’ak hela konfuzaun-boot ba fiar-na’in sira: Atu haktuir mak ritual kultura nian, ou Igreja nian ou kahur de’it?
Presiza atu haklean tan fiar. Selae, sarani sira sei la kore-an housi kbi’it babeur kultu idolátriku nian iha moris dualismu sarani.
Reflete klean tan ba.
4,198 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
