DILI, (Timorpost.com)—Reprezenta Povu Ki’ik iha Munisípiu Dili hala’o konferénsia Imprensa hodi fó Solidáriu ba Manuel Gusmão Liga ba Justisa Rai Aimeti-Laran ne’ebé hatudu justisa iha Timor-Leste la funsiona ho di’ak.
Port voz, José Teki-liras, hatete Justisa iha RDTL nian Tribunais la funsiona di’ak, tanba ema nian aktu ka prátika, maski iha ona lei-inan no lei-oan sira, ezemplu, prátika hodi hola sala desizaun kona ba rai Aimeti-Laran, Comoro; desizaun injusta kona ba rai Kaitehu-Tibar, Kamean, Becussi-Kraik.
“Justisa iha Timor ne’e la funsiona di’ak, tanba ne’e Primeiru Ministru Xanana Gusmão forma ekipa judisiáriu hodi reforma justisa liderada husi Lucia Lobato atu reforma setór justisa ho di’ak”. Dehan Porta Voz, José Teki-liras ba jornalista sira iha Bidau Toko Baru, Tersa (11/06/2024).
Nia informa, justisa Timor ne’e la funsiona ho di’ak tanba tau-liu konfiansa ba ema estranjeiru sira hanesan UNDP, no Portugés sira ne’ebé mai interpreta tuir sira nia versaun.
“Dezde períodu tranzisaun UNTAET, estranjeiru husi UNDP no sira seluk mak sai mentor, selesionadu no formadór, atu mentaliza, hili no fó formasaun ba Timor-oan sira hodi sai juizu, prokuradór no defensór, ne’ebé barak la iha patriotizmu no nasionalizmu eh la mai husi lutadór ba independénsia nian”. Dehan Teki-Liras.
Nia afirma, iha post restaurasaun 20/Maiu/2002, malae portugés inkilina an iha Tribunais nu’udar asesória, atu influensia no domina juis, prokuradór no defensór sira ho teoria estranjeira, hodi hamosu desizaun kontrovérsial ba kazu sira, hodi la tuir RDTL nia lei-inan no lei-oan sira ba realidade objetiva.
“Husi meius ne’e malae portugés sira impoin portugés iha sentru formasaun judisiária hodi halo lakon matenek Timor-oan barak ne’ebé menus koñesimentu iha lingua portugés no domina lian tetun no hasai kursu kona ba direitu iha RDTL nian universidade akreditada”.
Nia rekomenda, bele ka la’e iha prosesu julgamentu iha Tribunais utiliza língua tetum, tanba bainhira uza hotu termu sira ho portugés mak prejudika ba povu sira ne’ebé la hatene portugés. Hahalok hirak ne’e hatudu violasaun grave hasoru K-RDTL nian art. 13º, Nu. 1 eh diskriminasaun autentika ba lian original tetun ne’ebé iha K-RDTL, nu’udar lian ofisial, okupa 1ª pozisaun.
“Ami husu Primeiru Ministru tenke hare didi’ak faktus ligadu ba hahalok sira ne’e, atu labele fadigadu ho leitura ba relatóriu naruk ne’ebé nakonu ho teoria estranjeiru, maibé nu’udar koñesedor diretu ba realidade objetiva, di’ak liu, tuir maun bo’ot Kay rala Xanana Gusmão rasik nian lema-FALBO, hodi hadi’a lalais justisa ne’ebé la funsiona di’ak iha tribunal.
663 total views, 6 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
