Timorpost.com | POLITIKA — Deputadu Membru komisaun A, Arão Noe, dehan komisaun A kria Tribunal kategoria tolu, tribunal Distritál, Tribunal Rekursu no Tribunal Supremu, para lori Justisa ne’ebé Justu ba ema hotu.
Durante nia sai membru komisaun A, Asuntu Konstituisaun no Justisa, dehan susesu liu iha pontu rua mak, primeiru kona ba reforma setór judisiáriu ne’ebé konsege aprova tia lei pakote lima, kona ba lei kriasaun tribunal supremu, depois ho lei ne’e bele hamosu ona tribunal supremu iha tempu besik, la’ós ona tribunal rekursu.
“Ho lei organizasaun judisiária, depois altera tan estatutu rua, kona ba Ministériu Públiku nian no Juis sira nia, oinsá mak bele organiza sistema”, nia konta ba Jornalista sira iha Parlamentu Nasionál, Sesta (26/05).
Nia hatete, durante sai membru komisaun, Altera mós kódigu Prosesu Penal para prosesa tuir Lei organizasaun Judisiáriu ninia no kria mós Tribunal Supremu ho ketegória tolu ne’ebé sei mosu iha Timor, la’ós hanesan agora daudaun ne’e.
“Mas ita sei iha nivel tolu, Tribunal Distritál, Tribunal Rekursu no Tribunal Supremu, ida mosu para bele lori justisa ida justu ba ema sira ne’ebé ba iha rekursu mak la satisfas nia bele rekorre ba iha supremu”, nia dehan.
Nia salienta katak, ne’e susesu ida ba komisaun A halo no konsege aprova iha plenária, Prezidente Repúblika mós promulga hotu ona hein de’it para implementa iha tempu badak nia laran.
Aleinde ne’e, Komisaun A mós kria lei importante ida mak Lei Desentralizasaun, Pakote Lei ba Desentralizasaun ne’e importante teb-tebes, ne’e ko’alia iha tempu naruk nia laran kuaze tinan sanulu debate kona ba modelu Desentralizasaun ne’ebé Timor Opta.
“Mas depois de aprova tia lei Desentralizasaun, Lei Podér Lokál, Lei Asembleia Lokál no Lei Finansa Lokál, ho Lei tolu ne’e ita bele dehan kompletu ona para bele halo oinsá Governu foun mai bele uza lei ne’e hodi hari Podér Lokál”, nia subliña.
Entretantu, falta de’it Lei komplementár ida, Lei kona ba riku soin saida mak atu atribui ba iha Munisípiu sira, atu nune’e para sira bele Administra no rekoilla reseita husi fatin sira ne’e, ho naran, Lei Patrimóniu Lokál, ne’e mak sidauk kompleta.
“Mas ha’u fiar katak ida ne’e Lei ki’ik ida tanba la dun iha impaktu, maibé importante mak Lei tolu ne’ebé aprova ona ne’e”, nia salienta.
Ho Lei tolu ne’e governu foun mai atu implementa kona ba podér lokál ho Desentralizasaun falta de’it ona governu desizaun polítika bainhira mak atu realiza.
Lei tolu nia vantajen mak desizaun para atu halo prioridade ba dezenvolvimentu iha Munisípiu ne’e la’ós ona Nasionál mak deside ona, maibé Munisípiu mak deside ona ninia prioridade sira, tanba husi nasionál mak planeia la kondís ho planu estratéjiku Munisípiu nia.
Tanba ida ne’e mak fatór determinante katak munisípiu bele la’o ho nia planu rasik, para orsamentu mai ne’e aloka tuir prioridade ne’ebé presiza, duke nasionál mak determina hotu, ida mak fatór mudansa ida.
“Maibé fiskalizasaun ba orsamentu ne’e deputadu sira husi nasionál mak sei halo fiskalizasaun, se orsamentu ba iha Munisípiu Depuatadu husi Munisipais mak fiskaliza rasik, entaun ne’e bele iha iha ona kontrolu entre órgaun lejizlativa no ezekutivu, ne’e bele iha ekilíbriu” nia hatete.
8,365 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
