Ba feto maluk hotu, ne’ebé hola papel nu’udar inan, oan, feto foun, viziñu no mós nu’udar sidadaun, ne’ebé hala’o servisu iha li’ur (fora husi uma), ne’ebé esforsu, ho voluntáriu no ho laran tomak, feto ne’ebé fó sira nia kontribuisaun liuhosi area no dalan oi-oin de’it.
Sai feto la fasil. Tanba iha feto maluk balun hasoru difikuldade, ate balun rona gosip oi-oin ne’ebé ladi’ak, tantu mai husi viziñu no sosiedade.
Maluk sira, sai feto hanesan dezáfiu ida. Dala barak ita enfrenta situasaun ne’ebé la di’ak, dala barak mosu sentimentu ida ita fó sala ba ita an rasik, maski ita iha objetivu ne’ebé furak no kapas.
La’ós feto uitoan, ne’ebé duvida ba sira nia kapasidade, ate balun hakraik sira an rasik. Ita la hakfodak ho situasuan ida ne’e, basa susesu ne’e korelasi ho mane de’it (tuir peskiza balun), maibé dala wa’in lori konsekuénsia negativu ba feto sira.
Klaru katak, atu hetan susesu no atu ema gosta ita, ne’e la’ós buat ne’ebé bai-bain ou buat fasil ba ita feto, maibé pelu kontráriu. Realidade, iha ita nia sor-sorin, hatudu katak dala ruma ambisaun ne’ebé ita iha, sosiedade konsidera ida ne’e ita kontra ona tradisaun. Feto sira ne’ebé esforsu ba pozisaun ruma, ema dehan sira hanoin ba sira nia an de’it.
Portantu, feto sira ne’ebé brani hatudu-an, dala wa’in ema hasees-an husi sira, maski sira hetan susesu ona no sira nia susesu lori benefísiu ba ema barak, maibé nafatin iha balun la gosta sira. Sai susesu ba feto ida, bele hamosu buat negativu, ema dehan ida ne’e, ida ne’eba, hetok trata nia oi-oin de’it.
Iha buat barak mak presiza hadia, hahú uluk husi ita nia an, tanba laiha ida mak hatene “se mak feto” duke ita an rasik. Ita nia dignidade la’ós ema seluk mak determina, maibé mai husi koñese ita an rasik, hatene ita nia kapasidade, poder no ita nia frakeza rasik. No importante liu maka kumpriende saida mak sai ita nia mehi no tau ida ne’e iha asaun.
Definisaun ‘Fiar An’, maka hatene ita ida-idak nia mehi, ita ida-idak nia hakarak. Sira ne’ebé failla respeita ba sira nia an, sira laiha oportunidade atu evalua ema seluk, satan atu julga feto maluk sira seluk.
Loloos, feto sira maka tenke suporta malu, fó liman ba malu, hametin unidade, enkoraja malu e la’ós buka atu hamonu malu, karik tanba ita haree moris hanesan kompetisaun ida. Tanba feto iha limitasaun ba sira nia an, ne’ebé sei domina husi mane.
Entretantu, iha fenómena ida ne’ebé konesidu “Queen Bee Syndrome”
Queen bee syndrome, maka feto ho pozisaun forte (asume kargu boot), ne’ebé impede feto seluk nia kareira hodi asume pozisaun importante iha organizasaun ruma, ne’ebé sira servisu ba.
Bazea ba peskiza balun ne’ebé iha, hatudu katak ema ne’ebé malandru iha servisu fatin, mak feto no balun husi sira, halo feto seluk sai vitima.
Ita sai pozitivu, la’os tanba ita fraku, suporta feto seluk ne’ebé hetan susesu, la’os tanba ita rekoñese ita nia failla. Ha’u belun, susesu la presiza atu ita hadau malu,maibé di’ak liután kuandu ita servisu hamutuk, halo ita la sente mesak, ita iha ema seluk hamaluk ita, iha feto seluk maka suporta ita.
Mai ita ko’alia kona-ba atinjimentu maluk feto sira nia servisu. Tanba sá mak ida ne’e presiza?. Portantu, mane hetan promosaun tanba sira nia poténsia, enkuantu feto bazeia deit ba ninia performa, ne’ebé nia hatudu tiha ona. Dala barak mane sira introdus lideransa feto iha públiku la’ós tanba feto ninia abilidade no kapasidade, maibé sira gava de’it tanba feto sira nia aparénsia (penampilan-red).
Well, sekarik laiha mane ruma ne’ebé hakarak atu promove feto ida, ita, feto sira bele sai jurkam ba feto maluk seluk.
Mai ita, hatudu ita nia empátia no laran luak ba malu, hadook-an husi laran moras ba malu, evita sentimentu fó sala an rasik ne’ebé dala wa’in feto hasoru, ha’u mós hasoru, no kontinua treinu atu ita sai diak liútan husi loron ba loron.
Ita (feto), toman ona ho servisu maka’as, badinas kompara ho mane sira. Bai-bain, feto mak konsisten liu duke mane sira, dalabarak odamatan sira ne’ebé nakloke tanba feto sira nia esforsu, kontinua dere no karik presiza, ita dudu maka’as liu tan.
Ikus liu, mai ita harii sirkúlu (circle) forsa entre ita nu’udar feto. Sirkúlu atu fahe ita nia hanoin no sentimentu hodi hafalun ita nia brani. Fiar ba, ita sei la mesak bainhira ita hakarak harii sirkúlu ida ne’e. (*)
2,224 total views, 6 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
