(Reportajen Olga Soares/pj19/Editor Mateus da Cruz)
DILI— Uma kreda katólika Timor Leste, Ohin, ofisialmente lansa Tribunál Ekleziástiku Arkidioseze Metropolitana Dili, hodi haree kona-ba kazu ne’ebé iha relasaun ho validade matrimonial.
Vigáriu Judisiál Tribunál Ekleziástiku Arkidioseze Metropolitana Dili, Pe. Graciano Santos Barros, esplika Tribunál Ekleziástiku ne’e, la’ós atu julga kazu divórsiu, maibé julga kazu validade matrimonial, kazu ne’ebé iha relasaun sakramentu matrimonial, ema sé mak iha podér atu rezolve rezolusaun ba kazu hirak ne’e mak Tribunál Ekleziástiku.
“Durante ne’e ita sala komprende kazu validade matrimonial, ita haruka hotu ba tribunál sivíl, maibé kazu ne’ebé ita haruka ba iha tribunál sivíl, kazu ne’ebé kompeténsia tomak halo divórsiu, maibé sira sei la entende kazu sakramentu problema ka sakramentu matrimonial, kazu hirak ne’e ita sei lori ba rezolve iha Tribunál Ekleziástiku Dili”, nia dehan ba jornalista hafoin remata serimónia abertura Tribunál Ekleziástiku, iha Dioseze Dili Lesidere, Sesta (01/04).
Nia hatete, kona-ba segundu instánsia nian, sei simu filafali kazu hirak ne’ebé apelasaun mai hosi tribunál inter diosezanu Baukau ho Maliana nian mak lori mai buka solusaun iha Dioseze Dili.
“Iha Dili nian, kuandu ema la satisfás ho ninia desizaun sira, ita haruka ba tribunál apelasaun ba tribunal inter diosezanu Maliana ho Baukau”, nia informa.
Pe. Graciano, rekoñese katak durante ne’e Dioseze Dili, seidauk halo koordenasaun ho Tribunál sivíl, tanba internalmente tenke hetan aprovasaun hosi supremu tribunál apostolika Roma.
“Durante ne’e ita komprende sala, ita haruka kazu ne’ebé iha relasaun sakramentu matrimonial ba hotu Tribunál sivíl, embora iha tribunál sivíl iha divórsiu, seidauk hateten katak ema ne’e iha vinkulasaun matrimonial ne’e kore tiha ona ida ne’e seidauk, tanba ne’e tenke mai iha Tribunál Ekleziástiku”,nia subliña.
Tanba ne’e ba ohin, kazu vinkulasaun matrimonial ka ikatan perkawinan, tenke mai iha Tribunál Ekleziástiku Arkidioseze Dili.
Pe. Graciano, haktuir durante ne’e sarani balun ne’ebé hetan kazu vinkulasaun matrimonial, ikus mai hetan ona solusaun tanba sira nia problema ba rezolve iha Tribunál Ekleziástiku mais prósimu iha Atambua, maibé hanesan reprezentante Papa iha TL, hatete katak TL sei difikuldade tanba nasaun rua la fasil atu tama sai rezolve ema nia kazu matrimoniál sira.
“Juis ne’ebé sai responsabilidade ba kazu matrimoniál, mak ema ne’ebé tenke hatene diretu kanónika, ida mak ha’u ata rasik Pe. Graciano, ida seluk mak Pe. José António, iha na’in rua tan mak sei tuir hela forma iha Roma, tinan oin remata sei mai fó atendimentu ba kazu matrimoniál iha Tribunál Ekleziástiku Dili”,nia informa.
Ema hirak ne’ebé hola parte iha Tribunál Ekleziástiku, sei bolu Vigáriu judisiál ho termu ne’ebé bolu defensór duvinklu matrimoniál iha liur bolu defensór públiku. Tribunál Ekleziástiku bele fó ba ema baibain maibé ema ne’e tenke iha títulu Diretu kanóniku, la presiza ema amu lulik. Leigu no madre importante ema ne’e tenke ho títulu Diretu kanónika.
Enkuantu Tribunál Ekleziástiku Dili, presiza defensór duvinklu matrimoniál, mínimu ema na’in tolu, maibé agora foin na’in rua.
Iha fatin hanesan, Ministru Justisa, Tiago Amaral Sarmento, hatete Tribunál Ekleziástiku Dili, la’ós hola parte iha estadu ida ne’e nia ketak, tanba bazeia ba lei kanónika hosi igreja katólika Santa sé hosi Vatikanu, sira iha Dr. kanónika ne’ebé regula sira nia rezisténsia natureza no kompeténsia .
“Tribunál Ekleziástiku Dili, ida ne’e la’ós hanesan tribunál estadu repúblika Timor-Leste nian, tribunál Ekleziástiku, ida ne’e sira harii ho objetivu ne’ebé halo julgamentu ba prosesu hirak ne’ebé liuliu ligasaun ba nulidade ba matrimoniál”, nia esplika.
Nia esplika, Tribunál Ekleziástiku, nia prosesu la’ós hanesan tribunál formal estadu nian, nia la hola parte ierarkia ente nia independente, ema bazeia ba konkordata ne’ebé igreja katólika santa sé selebra ho repúblika demokrátika TL, katak ida ne’e buat ketak la inklui no la’ós past parte hosi tribunál formal estadu nian.
“Ita agradese Arsebispu Metropolitana Dili, sira konsege estabelese ona, tribunál ida ne’ebé importante tebes ba iha prezensa ezisténsia kreda katólika iha TL. Tanba ne’e tribunál primeira instánsia iha Dili, no segundu instánsia Maliana ho Baukau”, nia esplika.
Enkuantu Tribunál Ekleziástiku, juis sira sei la uza roupa hanesan tribunál sivíl, maibé pastor ba ho roupa pastor nian, iha prosesu julgamentu, ema ne’ebé sala sei lakon nia diretu no sei la tama iha prizaun.
Marka prezensa iha abertura ne’e, reprezentante Papa Francisco iha TL, Monseñór Marco Sprizzi, Arsebispu Metropolitana Dili, Dom Virgílio do Carmo da Silva, no Ministru Justisa, iha abertura ne’e tesi mós fita ba sala julgamentu rua. (Asesu Notísia Seluk Iha Jornál Timor Post/ Asesu You Tube Timor Post)
852 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
