ADVERTISEMENT

Hori Uluk-Hori Wain, Timor-oan Asu-wain, Hori Ohin-ba Oin, Timor-oan Damen Nain

Timor Post - Opiniaun · Polítika
  • Share

“Keta husu ba nasaun saida mak nasaun fo ba ha’u, husu ba ha’u an, saida mak ha’u fo ba nasaun”

Husi : Luis Pereira S,J

ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA


Kontexto

Ohin, ita komemora loron Independiensia Timor nian. Loron historiko ida, iha ne’ebé asu-wain sira iha 28 Nov. 1975 hamrík, tuba rai metin deklara ita nia ukun rasik an. Maibé, ukun rasik an ne’e, la rekonhese husi mundo internacional. Nuné, iha loron tuir mai, tropas Indonesia invade kedas no okupa ita nia rain ne’e. Maski nuné, timor oan la para, la nonok, la mate iha mehi no kontinua luta. Ohin, ita goza realidade husi mehi naruk ne’e, husi determinsaun ás, husi luta koletiva ita nian: Ukun an núdar rai republika no demokratika ida. Parabens Timor. Parabens luta nain sira. Parabens heroi sira. Parabens maun-bot sira!.

Mehi ne’ebé heroi sira mehi ba, ita goza durante tinan 20 resin ona. Ita husi perguntas:

  1. Ita/ha’u halo saida ona ba timor?
  2. Ita/ha’u halo dau-daun saida ba timor?
  3. Ita/ha’u sei halo saida ba timor?

Hare ba realidade atual, ha’u propoen pontus 3 ita bele reflete hamutuk:

  1. Unidade!

Historia ba ukun an, hanorin ita katak atu atinji objetivo komun, ita preciza hakiak no harí unidade entre ita ho ita. Ita preciza serbisu hamutuk neneik no beibeik. So nuné deít maki ta bele alkansa ukun an tamba entre ita ho ita iha unidade. Ita tau ba kotuk interese pessoal sira, grupo nian, partido nian no ita fihir ba meta ida deít: liberta patria.

Lee Mós :
Jejun no Abstinénsia "Fila Ba Rai Rahun VS Hakfilak Aa Ba Evanjelhu"

Ohin loron, unidade nacional liu-liu entre joven sira sai preokupasaun bót. Tuda-malu, hana-malu, oho- malu, sobu ida ne’e, sobu ida ne’ebá. Gosip ida ne’e, gosip ida ne’ebá, nst. Ita husu ‘ada apa’? Keta forma foun/forma moderna kolonizasaun nian karik?. Kuidadu! Matan moris, neon nain!

  1. Formasaun karakter!

Se mak ha’u? Sa mak ha’u nia identidade? Liu tiha independensia, ita opta sistema foun: demokrasia. Iha valores lubuk ida mak mai hamutuk ho sistema refere. Ita hot-hotu haksolok hakoak sistema ne’e. Liu tiha tinan 20, ita hare no sente valores lubuk ida ne’ebé uluk ita iha, ita kaer metin, ne’ebé mai husi kultura, familia hanesan: rona malu, respeita malu tuir lisan, luta makas ba susesu, serbisu hamutuk/gotong royong nst hahu mihis no lakon ba dau-daun. Ita hahu buka ‘who am I’ iha grupo sira, partido, organizaun, nst. Ho edukasaun limitada, ita facilmente identifika ita nia an no karakter ho grupo. Ita tane ás interese grupo nian basá iha ne’ebé mak ita forma ita an. Ita nia problema mak fomrasaun karakter lolós iha fatin ne’ebé lós. Ita preciza formasaun karakter familia nian, kultura nian, igreja nian ou valores humano nian liu husi edukasaun formal.  So nuné mak fo ba ita diresaun no orientasaun ida klaru konaba moris.

  1. Fuan agradecido!
Lee Mós :
RIKU SOIN HODI LIBERTA POVU  LA’ÓS ATU KORRUPTUS !

Ita preciza hakiak fuan agradecido ida. Agradese ba saida deit mak ita simu ona. Ita preciza agradese ba ukun an ne’ebé ita hetan ona, demokrasia ne’ebé ita aplika, dezenvolvimento ne’ebé hahu visivel dau-daun ona. Ho atitude agradecimento, fo ba ita ‘spaco’ atu kontribui diak liu tan. Ita preciza kontinua ita nia asu-awain sira: mane no feto ne’ebé luta tiha ona ho aten brani atu funu hasoru inimigo no hatudu ba mundo katak Timor hakarak ukun rasik-an. Ita kontinua luta ida ne’e ho dezenvolvimento: serbisu ho diak, estuda ho diak, ukun ho diak nst!

Ba joven hot-hotu, atu sai ema dame nain hodi hakiak dame, hakmatek iha laran, iha fuan, iha neon no moris lor-loron. Liberdade núdar prezente no grasa ida ne’ebe ita preciza uza ho responsabilidade.

Lee Mós :
Alterasaun Lei KAK, CNRT Sei Vota Kontra

TLS núdar nasaun livre no independente ida (Republika no Demokratika). Ita hot-hotu sei defende nafatin liberdade no demokrasia ida ne’e ho ita nia matenek, ita nia serbisu. Ita nia ante-pasado no funu nain sira dehan ”hori uluk, hori wain, timor-oan asu-wain”. Ita dehan hori ohin ba oin, ita damen no dezenvolvimento nain.  Atu bele realiza ida ne’e, ita preciza harí unidade, forma karakter no hakiak fuan agradecido.

Ita agradese Maromak ba nia tulun basá, maski ita rai kík, ema wituan, ita brani no matenek atu luta no manan rai bót sira. Ita fo honra no louva heroi sira ba sakrifisiu ne’ebé sira halo ona. Mai ita kontinua luta, luta ba desenvolvimento iha aspeto hot-hotu! Presidente Antigo USA naran JF Kennedy dehan “keta husu ba nasaun saida mak nasaunfo ba ita. Maibé husu ba ita an, saida mak ita fo ba nasaun”.(*lupersj)

Parabens povo Timor!

*(Hakerek nain Jesuita, hela iha Monserrat-Kasait, Liquiçá no Full-time lecturer iha Instituto São João de Brito (ISJB), Kasait-Liquiçá!

 3,393 total views,  3 views today

Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry
You have reacted on “Hori Uluk-Hori Wain, Timor-oan Asu-wain, Hori O…” A few seconds ago

Bele hare Video Seluk :
  • Share
ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA

Notisia Timorpost Seluk


Komentariu :
Timorpost.com. Respeita tebes Ita Nia opiniaun. Laran luak no uza etika bainhira hatoo opiniaun. Opiniaun iha Ita Nia responsabilidsde, tuir lei ITE.

Varanda
Kategoria
Video
Buka
Watch
Facebook
error:
Simu Notifikasaun Hosi Timor Post Online! OK No