DILI—Plantasaun ba Liquefied Natural Gas (LNG) ideal liu halo instalasaun besik malu ho supply base. Nune’e, sei hamenus gastu sira ba investimentu.
Relasiona ho posibilidade planta LNG la harii iha Beasu-Vikeke ho rajaun ne’ebé seidauk klaru, no semana hirak liu ba Xefe Negosiadór Prinsipál Fronteira Marítima, Xanana Gusmão ba halo ona peskija alternativa iha Natarbora, Peskizador ekonomia no Petroleu iha CGT konsidera mudansa ida ne’e normal.
“Normalmente, fatin instalasaun planta LNG ne’e bele tidin iha fatin sira ne’ebé kadoras bele ba. Beacu ka Natarbora bele iha poténsia,” Peskizador ekonomia no Petroleu iha CGT nu’udar mós membru Konsellu Konsultivu Fundu Petrolíferu (KKFP), Juvinal Dias ba Timor Post via telefone.
Nia hatutan, ekonomikamente, bainhira planta LNG ho refinaria ka petrokímika ka supply base ne’e besik malu, sei hamenus kustu investmentu.
“Ró tula produtu hosi LNG ka refinaria ka petrokímika ba mai supply base besik liu.
Maske nune’e, Juvinál subliña, mudansa ba instalasaun planta LNG husi Beasu ba fali Natarbora bele mós konsidera hanesan desizaun polítika ida.
“Politikamente, hili Natarbora nu’udar alternativa ba problema rai no seluk tan nian,” Juvinál dehan.
“Agora, kestaun seluk mak, bele haree ba funsaun rai agora ne’e no funsaun rai iha futuru. Ne’e kabe ba agrikultura. Katak karik.ita foti rai produtivu sira ba iha indústria petrolíferu, ita sei hamenus liu tan area produsaun agríkola ne’ebé sei impaktu ba produsaun rai laran rasik,” Juvinál salienta.
Entretantu Xefe Negosiador Prinsipál Fronteira Marítima, Kayrala Xanana Gusmão iha loron Kuarta (07/11/2019) hala’o tiha ona vizita ba Suku Maluru area Beasu Postu Asministrativu Uatulari, Munisípiu Vikeke hodi halo diálogu ho komunidade sira kona-ba plantasaun Liquefied Natural Gas (LNG) ne’ebé mak atu implementa iha parte ne’eba.
Iha Beasu, Komunidade sira simu ho di’ak prezensa Xanana Gusmão ho nia ekipa inklui Ministru Petróleu Minerais indijitadu Alfredo Pires no Prezidente Timor GAP (Gas And Petroleum), Francisco Minteiro.
Iha diálogu ne’e, komunidade sira prontu entrega rai ba estadu maibé tenke iha indiminizasaun, iha ne’ebé, iha momentu ne’ebá komunidade sira entrega kedas proposta koletivu ida ba Xanana ho nia ekipa, ne’ebé haktuir estadu tenke selu ho osan millaun $500 ba uma afetadu hamutuk 447.
Iha momentu ne’ebá Xanana loke no lee proposta ne’e, no hatete, estadu iha obrigasaun fó indiminizasaun ba komunidade nia rai no uma ne’ebé afetadu, i tuir nia hakarak, molok implementa LNG, halo uluk uma ba komunidade sira, maibé ho montante osan kompensasaun ne’ebé komunidade sira tau iha proposta ne’e, ho triste Xanana dehan, kompara estrada husi Baukau ba Vikeke ba Uatulari gasta de’it millaun $5 to’o $7 estadu sei halo neneik hela.
“Ne’e mós ita laiha osan atu selu, osan iha karik ita hadi’a tiha ona estrada sira ne’e atu nune’e bis sira bele halai ba mai lalais,” Xanana hatutan.
“Ha’u-nia laran todan tebes, todan los la signifika la respeita ita boot sira nia direitu, ita boot sira tenke defende, ami mak laiha kbiit atu selu imi, problema ida ne’e de’it ami mak laiha kbiit atu selu buat sira ne’ebé mak ita boot sira ejize iha ne’e,” Xanana subliña.
Xanana iha momentu ne’eba mós mataben monu hafoin Xefe Suku Maluru Francisco Amaral, deklara retira sira-nia proposta no konkorda ba implementasaun projetu LNG iha Beasu iha rai ho ektares 650 . (cao)
1,042 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :