ADVERTISEMENT

Ministru sira husi FRETILIN Akujadu Desmantela Pozisaun TL iha Prosesu Dada Kadoras GS

Timor Post - Jeral
  • Share

Timor Post (19/11/2020)—Ministru sira husi FRETILIN liuliu Vise Primeiru Ministru José Maria dos Reis no Ministru Petróleu no Minerais hetan akujasaun katak dezmantela pozisaun Timor Leste (TL) nian iha prosesu dada kadora Greater Sunrice (GS) mai rai maran tasi mane.

Akujasaun ne’e deputadu sira husi bankada CNRT nota durante audiénsia ho Governu kona-ba proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2021 nian iha Komisaun C ne’ebé trata ba assuntu Finansas Públiku iha Uma Fukun Parlamentu Nasionál.

Liuhusi konferénsia imprensa, bankada CNRT ne’ebé konsidera governu lideradu Primeiru Ministru Taur Matan Ruak de Facto Inkonstitusional liuhosi Vise-Primeiru Ministru José Reis no Ministru Petróleu no Minerais manifesta momoos sira-nia pensamentu mukit atu kontinua halo esforu hotu-hotu lori Kadoras Greater Sunrise mai iha Timor-Leste.

Governu kontinua foti pozisaun katak, laiha estudus viabilidade atu dada Kadoras Greater Sunrise mai iha Timor-Leste, dala barak sira tau mós kestaun ekonómikas no komersiais hodi háfraku tiha Timor-Leste nia pozisaun atu obriga Australia no Kompañia Join Venture. Tanba tuir Governu katak, labele obriga ho polítika no presiza kustu ne’ebé aas tebes atu dada Kadoras mai iha Timor-Leste.

Bankada CNRT hakarak deklara katak, karik la-iha estudus viabilidade, Comissão Conciliação rasik mós sei la konkorda ho pozisaun Timor-Leste nian. Iha negosiasaun nia laran, Timor-Leste mak aprezenta ninia estudus viabilidade kompletu; bain-hira Conoco Philips fó liuhosi Comissão Conciliação, Maun Bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão dehan ba Comissão katak dokumentus husi Conoco Philips ne’e lixu,” subliña iha konferénsia ba imprensa, Kuarta (18/11/2020) iha sala Bankada CNRT.

Hatutan tan, razaun sira ne’ebé Governu aprezenta hatudu katak, Governu foti ona pozisaun lakohi dada Kadoras mai iha Timor-Leste, hanesan uluk Partidu Fretilin vota kontra bain-hira Parlamentu Nasionál ratifika Fronteira Marítima permanente ho Australia. Agora Ministru sira husi Fretilin, inklui Presidente TIMOR GAP buka razaun oin-oin hodi desmantela pozisaun Timor-Leste atu dada Kadoras Greater Sunrise mai iha Timor-Leste. Sira kontra de’it sem aprezenta estudus foun ida hodi justifika sira-nia razaun labele lori Kadoras mai iha Timor-Leste.

Bankada CNRT lamenta tebes ho pozisaun Governu nian ida-ne’e kona-ba destinu dada Kadoras Greater Sunrise ne’ebé sai tiha la klaru. Tuir loloos, Timor-Leste iha pozisaun ne’ebé seguru liu agora atu dada Kadoras Greater Sunrise mai iha Timor-Leste, tanba, depois de Timor-Leste iha Fronteira marítima permanente ho Australia, maioria Kampu Greater Sunrise lokaliza (tu’ur) iha área Tasi Timor-Leste nian. Pozisaun seguru mós hare’e husi partisipasaun asõens TIMOR GAP E.P. nian iha Join Venture; TIMOR GAP iha 56.56%, Woodside Energy 33.44% (Operator), Osaka Gas 10%. Ida-ne’e hatudu forsa bo’ot Timor-Leste atu halo desizaun iha Komisaun Join Venture nia laran.

Relasaun ho inserteza Governu nian atu dada Kadoras Greater Sunrise mai Tasi Mane Timor-Leste, Bankada CNRT hakarak hateten ba públiku katak:

  • Kampu Greter Sunrise maioria iha área Timor-Leste nian no liu metade asõens Join Venture na’in mak TIMOR GAP (Timor-Leste), pozisaun loloos Governu nian maka aseleira dezenvolvimentu Tasi Mane atu fó kondisaun adekuada ba seguransa Kadoras mai iha Timor-Leste.

  • VIII Governu de Facto Inkonstitusional impoin tiha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PED) no Programa VIII Governu Konstitusional atu dada Kadoras mai, nune’e bele máximiza dezenvolvimentu rikeza petróleu no gás liuhosi hari’i indústria petrolífera iha Kosta Sul. Benefísiu barak mak Timor-Leste sei hetan tanba hasa’e partisipasaun povu, oportunidade servisu no kria bisnis oin-oin ba empreza Timor-oan sira.

  • Timor-Leste sei lakon ninia soberania hanesan País soberanu ida, tanba, labele asegura ninia direitu ba rikusoin, halo ema seluk ka rai seluk hodi foti direitu Timor-Leste ba domíniu petróleu no gás iha Tasi Timor. Tanba-ne’e, ho razaun saída de’it Bankada CNRT sei diskorda ho pozisaun Governu nian. CNRT kontinua ejiji atu Kadoras Greater Sunrise tenke mai iha Timor-Leste.

Governu ne’ebé viabiliza husi Partidu Fretilin dadaun halo esforsu atu sakrifíka tán Timor-Leste ninia reikusoin ba rai seluk, hahalok ida hanesan uluk liubá, Governu Fretilin asina tiha Akordu CMATS (Acordo Marítimo no Mar de Timor) atu Timor-Leste ho Australia labele diskute Fronteira Marítima dentru tinan 50 nia laran.

Ohin loron ita-hotu loloos tenke orgulho, onestu atu selebra vitoria Fronteira Marítima ho Australia. Ho lideransa Maun Bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão hamutuk ho nia ekipa negosiadór konsege mánan Fronteira Marítima, tanba sé Timor-Leste laiha kbiit ba negosiasaun, Timor-Leste ohin loron hateke de’it rai seluk mak explora rame-rame ita-nia rikeza iha Tasi Timor.

Selebrasaun ba Timor-Leste ninia vitoria hatudu husi polítiku sira atu halo esforsu hotu-hotu liuhosi programa estratéjikus oinsá mak asegura Timor-oan nia rekusoin, la-ós ko’alia mangame de’it hodi tau Timor-Leste iha pozisaun fraku iha kompañia minarai no nasaun seluk nia oin. (*/cao)

 597 total views,  3 views today

Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry
You have reacted on “Ministru sira husi FRETILIN Akujadu Desmantela …” A few seconds ago

Lee Mós :
Aumenta Tan Kazu Ida husi Kuarentena Hotel Lecidere, Pasiente Hamutuk Na’in 22 Tama iha Sala Izolamentu Vera Kruz

Bele hare Video Seluk :
  • Share
ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA

Notisia Timorpost Seluk


Komentariu :
Timorpost.com. Respeita tebes Ita Nia opiniaun. Laran luak no uza etika bainhira hatoo opiniaun. Opiniaun iha Ita Nia responsabilidsde, tuir lei ITE.

Varanda
Kategoria
Video
Buka
Watch
Facebook
error:
Simu Notifikasaun Hosi Timor Post Online! OK No