ADVERTISEMENT

Kanadá Lansa Komunikadu “Hamutuk Ita Bele Forte Liu” no Sita Demokrasia iha Timor Leste

Timor Post - Internasional
  • Share

Timor Post (16/06/2020)—Cameron MacKay, Embaixadór Dezignadu hosi Kanadá ba Indonézia no Timor-Leste,  lansa komunikadu (Op-Ed) ne’ebé Timor Post asesu ho títulu “Hamutuk Ita Bele Forte Liu”.

Tuir mai komunikadu kompletu hahú ho haktuir kona-ba mundu ohin loron iha hela krize todan liu hotu ne’ebé nia hasoru durante tinan barak nia laran. Pandemia COVID-19 hamosu problema-boot globál kaduak iha área saúde no ekonomia, no iha inserteza barak relasiona ho ita-hotu nia dalan ba oin. Governu sira iha mundu tomak kontinua hasoru responsabilidade todan atu simultaneamente hamenus infesaun nia da’et, asegura nia sidadaun sira, halimita danu ekonómiku no prepara ba rekuperasaun ekonómiku.

ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA


Krize ne’e mós sai rua-hotu teste boot liu ba multilateralizmu, no biban boot liu hodi hatudu katak hamutuk-hotu de’it – liuhosi kolaborasaun globál organizadu – mak ita bele ultrapassa ameasa komún ne’e no hahú harii futuru ida-ne’ebé bele serbí ema hotu-hotu.

Efeitu hosi moras ida-ne’e fó-hatudu dezigualdade inerente sira-ne’ebé afeita ita-hotu nia sosiedade sira. Governu balu determina katak dalan di’ak liu hodi ultrapassa krize mak atu la’o mesak, no sira kestiona sistema multilaterál nia valór. Seluk tan buka atu avansa sira-nia interese individuál unilateralmente enkuandu nasaun sira-seluk iha mundu nia matan la hateke ba sira. Iha kontestu ida-ne’e, Nasoens Unidas iha planu atu hala’o eleisaun sira iha fulan ida-ne’e nia laran atu prenxe kadeira troka-malu sira iha Konsellu Seguransa NU nian ba 2020-2021.

Lee Mós :
Quintas: Kazu Sidadaun Filipina Tenke Prosesa Tuir Norma Internasionál

Kanadá kompete atu hetan kadeira iha Konsellu Seguransa ho hakarak atu serbisu hamutuk hodi sustenta pás, hatán ba mudansa klimátika, avansa igualdade jéneru no haforte sistema multilaterál. Ami mós tau seguransa ekonómika iha klaran ba ami-nia plataforma Konsellu Seguransa. Ne’e duni, durante tinan balu nia laran ami ezije ba kresimentu inkluzivu liután liuhosi estrutura Grupu Belun sira kona-ba finansiamentu inovadór ne’ebé ami harii hamutuk ho nasaun Jamaika. Kle’ur ona, Kanadá haka’as an hodi halo ponte atu taka lakuna entre investadór setór privadu no ministériu finansas iha mundu liuhosi aumenta no mobiliza potensiál ekonómiku hosi parseiru nasaun iha dezenvolvimentu sira hanesan Timor-Leste.

Durante tempu krize ne’e, Timor-Leste tane aas no mantein hela kooperasaun multilaterál no plurilaterál atu kombate pandemia ne’e, serbisu besik-malu ho nasaun parseiru no organizasaun internasionál sira. Hanesan Kanadá, Timor-Leste hatene katak atu asegura pás no estabilidade sei presiza oportunidade ekonómiku sira. Ida-ne’e mak tanbasá Primeiru Ministru Trudeau halo oportunidade ekonómiku sai pilár ida ba Kanadá no prezidénsia iha G7 iha 2018, no tanbasá durante krize laran tomak Kanadá serbisu hela hodi asegura fluksu lahó interrupsaun hosi sasán médiku no esensiál, no atu minimiza impaktu negativu sira ba kadeia fornesimentu globál. Ida-ne’e mak igualmente importante ba rua-hotu nasaun poténsia média no estadu emerjente sira atu asegura sistema internasionál ekilibradu no saudável, no razaun tanbasá rua-hotu Kanadá no Timor-Leste kontinua buka opsaun sira atu partisipa iha no haforte organizasaun rejionál sira.

Lee Mós :
Indonézia Livre husi Zona Mean COVID-19

Maske hanesan demokrasia joven, Timor-Leste mak identifika beibeik nu’udar nasaun ida demokrátiku liu hotu iha rejiaun Ázia Sudeste. Kanadá nu’udar apoiante orgullu iha Timor-Leste nia luta ba independénsia, inklui durante faze sedu iha rekoñesimentu no tranzisaun internasionál, no nu’udar nasaun ida ne’ebé kontribui ba misaun mandadu ONU lima ba Timor-Leste hosi tinan 1999 to’o 2010. Iha dalan ne’e, Kanadá advoga ativamente ba dezenvolvimentu demokrátiku, harii-instituisaun administrasaun públiku, no estabelesimentu no implementasaun ukun lei nian atu asegura pás no estabilidade. Agora, Kanadá no Timor-Leste iha valór progresivu komún barak, inklui diversidade, igualdade jéneru, kresimentu ekonómiku, no inkluzaun.

Ita-nia amizade loke dalan ba ita-nia nasaun rua atu sai parseiru sira-ne’ebé komprende katak pás no prosperidade ba ema hotu-hotu labele realiza lahó seguransa ne’ebé mai de’it hosi respeitu ba ukun lei, organizasaun multilaterál forte, no igualdade jéneru no ekonómiku. Kanadá no Timor-Leste hela hanesan parseiru naturál iha área sira hanesan hatán ba direitu feto no labarik-feto sira-nian, no mudansa klimátika – ameasa longu-prazu boot liu hotu ba pás no seguransa internasionál. Liuhosi programa sira hanesan Fundu Kanadá ba Inisiativa Lokál, Kanadá kontribui hela nafatin ba dezenvolvimentu tuir prioridade hirak-ne’e iha Timor-Leste no oinsá atu haluan ita-nia parseria.

Lee Mós :
Televizaun ABC Hakarak Apóiu Média Iha Timor-Leste

Bainhira eleisaun Konsellu Seguransa NU nian mak la’o iha fulan ida-ne’e nia laran, sei liu tinan 20 ona dezde Kanadá nia mandadu ba dala ikus. Iha barak ne’ebé muda ona iha mundu dezde tempu ne’ebá. Mundu ita-nian mak inter-konektadu maka’as liu duké iha kualkér tempu seluk iha istória. Oportunidade sira inerente iha inter-konektividade ne’e mak boot – no hanesan mós dezafiu sira. Nén estadu ida mesak, la haree ba nia boot ka forsa oinsá, bele hetan susesu iha izolamentu. Kanadá sei kontinua buka atu utiliza partisipasaun no parseria ne’ebé ami mantein ho orgullu iha instituisaun multilaterál barak atu suporta sistema globál liutiha COVID-19 ne’ebé iha prontidaun di’ak liu atu serbí ema hotu-hotu no rain hotu-hotu. (*/cao)

 1,080 total views,  3 views today

Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry
You have reacted on “Kanadá Lansa Komunikadu “Hamutuk Ita Bele Forte…” A few seconds ago

Bele hare Video Seluk :
  • Share
ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA

Notisia Timorpost Seluk


Komentariu :
Timorpost.com. Respeita tebes Ita Nia opiniaun. Laran luak no uza etika bainhira hatoo opiniaun. Opiniaun iha Ita Nia responsabilidsde, tuir lei ITE.

Varanda
Kategoria
Video
Buka
Watch
Facebook
error:
Simu Notifikasaun Hosi Timor Post Online! OK No