(Jornalista Jaime Pires/Editor Suzana Cardoso)
BAUKAU (Timor Post) – Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak hatete, molok Don Basílio do Nascimento atu sai Amu Bispu nia ho motor ba hasoru uluk Komandante FALINTIL Daitula.
Lia hirak ne’e Taur deklara sai liuhusi nia diskursu, hafoin partisipa serimónia funebre Amu Bispu Don Basílio do Nascimento nia, iha Igreja Katedrál, Baukau, Kuarta (04/11).
Nia dehan, ohin ita halibur malu iha ne’e hodi presta ita-nia adeus ikus no fo homenagem públika ba ita-nia Amigu Boot no Oan Mane Timor nian, Sua Exelénsia Reverendísimu Amu Bispu Dom Basílio do Nascimento, ne’ebé husik hela ita iha loron 30 fulan Outubro tinan 2021, fulan kotuk, hodi liu ba Aman Maromak nia kadunan leten no ás ba.
Destinu ho istória hili Dom Basílio do Nascimento hanesan protagonista exemplar husi Igreja Katólika ba luta ba libertasaun nasionál.
Matenek no hatene utiliza nia ponders hanesan Vigáriu, Administradór Apostóliku, nune’e mós hanesan Bispu Septimunicia, hodi influensia dalan ba akontesimentu sira, iha períodu ida difisil iha ita-nia história, ne’ebé mosu iha momentu antes Konsulta Popular ne’ebé hala’o referendu ba ukun rasik-an ba ita nia rain doben Timor Lorosa’e.
Amu Basílio assume mós papél importante ida iha frente klandestina, promove ligasaun entre rezisténsia armada ho komunidade internasionál, iha momentu sira ne’ebé presiza hodi koordena esforsu no mobiliza vontades iha mundu afavor ita nia Povu no ita nia rain.
“hau lembra, dezde ke nia mai Timor-Leste nia nunka lakon halo esforsu atu hasoru Frente Armada, tentativas iha 1994, la konsege, iha 1995 hasoru malu ho Komandante Daitula, lori hosi eis Deputadu Abeto Espíritu Santo iha motor ida hodi hasoru malu, hodi ko’alia kona-ba nia kandidatura ba Bispu no mós situasaun Baukau nian”, Nia deklara.
Nune’e mós kna’ar importante ida iha momentu depois anúnsiu rezultadus referendo nian, ne’ebé fó vitória ba oosaun Independensia, esforsa-an atu salva ema nia vida no mós buka evita destruisaun Diocese Baukau ne’ebé Dom Basílio rasik hanesan Bispu.
“Ha’u lembra Komandane Xanana ordena haruka emissora telefone Satélitu ida ba Dom Basilio hodi koordena atividade sira hotu ho komunidade internasionál ho rezistensia Armada, no telefone satéleitu ida seluk ba Amu Juvito iha Dili hodi partilla informasaun ho komunidade internasionál mós”, Nia salienta.
Esforsu sira ne’e hotu hodi defende valores sivilizasaun krista ne’ebé dignifika ita ema no direitu ba liberdade, mak justifika hodi simu grau kruz da Ordem de Liberdade, husi Repúblika Portuguesa, iha dia 7 de Dezembro de 1999, ne’ebé legalmente sei administra território Timor-Leste.
Lori duni servisu importantes sira ne’ebé halo ba Igreja no kristaun sira, mak tuir mai simu responsabilidade boot hanesan Bispu Baukau no Díli, hanesan ne’e mós hodi sai Primeiru Presidente Konferênsia Episkopal Timor nian.
Partisipasaun no interesse hodi hala’o servisu ba ita-nia rain no nasaun, durante tempu difísil no depois da restauração da independência, preokupadu ba moris-di’ak sidadadaun no família sira-nian, fo atensaun ba dezenvolvimentu paróquia no komunidade sira no partisipa ativamente hodi harii Estadu de Direito, tolerante, pasífiku no demokrátiku.
Papel importante ne’ebé Igreja assume iha vertente kultural no humana iha períodu luta de libertasaun nasionál hatudu duni iha hahalok no komportamentu jenerosu husi Saudosu Amu Bispu Dom Basílio do Nascimento.
Exemplu abnegaasaun no sakrifísiu husi sofrimentu Povo tomak nian, nia sai hanesan forte defensor ba direitu ba moris no moris-di’ak no defensor ba liberdade ba Timoroan sira nian, liuliu sira ne’ebé laiha lian.
Saudosu Amu Bispu Dom Basílio reprezenta no simboliza espíritu no vontade Timoroan sira-nian, hodi luta ba buat ne’ebé la los, enfrenta desafius no difikuldades hodi buka diálogu no entendimentu, ho buka solusaun ba konflitu sira, la ta’uk no la ses ba risku no konsekuénsias ba nia vida rasik.
Ba buat sira ne’e hotu mak sai motivu no razaun atu ita hatudu ita-nia gratidaun no rekoñesimentu hodi valoriza fases oioin husi vida heroika no altruista Saudosu Amu Bispu Dom Basílio hanesan Pastor da Igreja, líder religioso, membro da resistência no hanesan símbolu nasionál ba liberdade povo ida ne’e nian.
Valorizasaun no rekoñesimentu ne’ebé konsagra ona ho título póstumo husi kondecorasaun Ordem de Timor-Leste, ne’ebé konsede husi Presidente da República Timor-Leste.
Maibe liuliu ita hafoun agora hodi fo ita-nia homenagem as liu hanesan amigo, kristaun, timoroan, ho saudades ne’ebé ita sente hodi rekorda vida tomak ne’ebé nia dedika ba ita hotu, hodi habarani ita atu kontinua luta ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian.
Ba ita hotu ne’ebé partilla ita-nia vida ho Dom Basílio do Nascimento, nia la mate; simplesmente nia la’o uluk tiha ba sorin balun duke ita sira ne’e.
Maromak ita nia Na’i haraik dame ba nia no hein nafatin nia iha Nia naroman Santo, Adeus, adeus Dom Basílio do Nascimento, belun boot Timorona sira nian, Obrigadu”, Nia Hakotu.(***)
1,042 total views, 6 views today
Bele hare Video Seluk :