DILI—Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Arão Noé de Jesus da Costa Amaral, konkorda atu harii planta Liquefied Natural Gas (LNG) iha Natarbora munisípiu Manatutu.
“Opsaun ne’e ha’u mós konkorda oinsá maka buka fatin ne’ebé mamuk, laiha populasaun, laiha kustu, no laiha mudansa ne’ebé kleur tempu,” hatete Arão Noé ba jornalista sira iha parlamentu, tersa (17/12).
Tuir planu governu nian hakarak ka lakohi tenke konstroi planta LNG, entaun daudaun ne’e tenke hahú ona prepara situasaun. Iha Beasu estudu viabilidade kompletu tiha ona maibé ninia problema fundamental mak oinsá mak atu muda populasaun sira no la’ós tanba osan.
Tanba ne’e, opsaun ne’e di’ak liu governu liuhosi Timor-Gap buka solusaun ida mais fasil hodi fasilita para konstrusaun sira bele la’o lalais.
Tuir Arão Noé, governu parese muda plantasaun LNG iha Natarbora tanba fatin Beasu munisípiu Vikeke apropriadu maibé atu realiza sei kleur. Tanba dahuluk sei muda sai populasaun kuaze atus rua resin ne’ebé mak hela iha Natarbora, ne’ebé presiza atu hasai.
Nia dehan, atu hasai mós governu tenke harii uluk uma, halo eskola no kanaliza bee moos para populasaun hamutuk atus rua resin ne’e bele utiliza. Entaun konstrusaun hirak ne’e la’ós lori tinan ida de’it maibé lori tinan rua tolu hafoin bele konklui.
La Deteta Risku
Tuir Institutu Petróleu no Jeolojia (IPJ) ninia estudu hatudu katak entre Beasu no Natarbora sei laiha risku natureza ba iha projetu Liquid Natural Gas (LNG) bainhira mai Timor.
Prezidente IPJ, Hélio Casimiro Guterres, hatete risku mai hosi natureza daudaun ne’e IPG iha ekipamentu atu bele deteta tanba IPJ Timor-Leste kolabora mós ho jeolojia Australia nian.
Nia hatete, kuandu rai nakdoko iha fatin seluk ne’e ninia ondas sei mai to’o iha Timor Leste, maibé tuir dadus ne’ebé IPG iha katak fatin atu harii planta LNG ne’e sei laiha risku natureza.
“Ha’u bele dehan katak fatin Be-asu no Natarbora ne’e sei laiha risku natureza entaun ita bele harii planta LNG ne’e hatete Prezidente IPJ, Hélio Casimiro Guterres ba jornalista sira iha nia servisu fatin Ai-mutin, segunda (16/12).
Nia hatutan, planta LNG ne’e atu harii iha area Be-asu ka Natarbora sei laiha risku natureza maibé depende preferénsia na’i-ulun sira mak sei deside.
“Risku natureza ne’e ha’u bele dehan iha rua, id abele mai hosi tasi laran no ida seluk mai hosi fohoé ita mak tenke adapta,” hatutan nia.
Prezidente IPG ne’e dehan, dala ruma ema preokupa kona-ba parte tasi mane nian ne’e laloran boot ne’e kuandu ninia kapasidade metru 6.
Tanba bai-bain akontese tsunami iha fatin seluk ne’e kapasidade laloran tasi nian metru 3 ba leten maibé laloran iha parte tasi mane nian ne’e normal entaun sei laiha impaktu negativu ba planta LNG ne’ebé atu harii iha Be-asu ka Natarbora nian.
Auto Estrada
Parte seluk nian, Prezidente IPG, Hélio Casimiro Guterres hatete, area iha parte Suai nian ne’ebá fasil atu rai nakdoko tanba tuir kompozisaun jeolójiku katak fatin ne’ebá ne’e hanesan matéria ne’ebé non konsolidadu ka rahun, entaun afeta ba auto estrada.
Nia dehan, auto estrada Suai ne’e sempre nakfera kauza hosi rai halai, tanba hatuur iha mina matan nia leten kuaze kilómetru rua.
“Mina matan ne’e konstrusaun la haree maibé nia forsa sa’e mai ne’e laiha ema ida atu hapara tanba forsa boot,” deklara Prezidente IPG Hélio Casimiro Guterres ba jornalista sira iha nia servisu fatin IPG Ai-mutin, segunda (16/12).
Identifikasaun ne’e IPG hetan besik iha suku Dais postu Administrativu Maukatar munisipiu Covalima. “Rai ne’ebé monu iha jalan tol ne’e ita boot sira hare katak rai ne’e la’ós isin maibé rai ne’e non konsolidadu entaun fasilmente atu halai kuandu udan been tun,” dehan Helio.
Ho situasaun ne’e, IPG sujere maski konstrusaun auto estrada ne’e osan boot maibé presiza hadook tiha dalan hosi fatin ne’e tanba se kuandu atu kee vertikál entaun ne’e monu lalais de’it.
Nia dehan, se kuandu atu labele hatuur auto estrada iha mina matan nia leten entaun tenke muda sees tiha dalan selae halo de’it ponte maibé sei gasta kustu boot.
“Ita tenke hare didi’ak, ida ita bele halo ponte hodi hakat liu tiha fatin mina matan ne’e no ida fali mak ita tenke muda dalan ne’e hodi hasees tiha hosi fatin ne’e,” dehan nia.(oro)
1,125 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
