DILI(Timorpost)—Sekretaria Ezekutiva Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS), Claudinha Soares Pinto, hatete, razaun PNDS la halo pagamentu ba kompania Alemor Marly Unipesoal Lda, tanba hatama invoice pagamentu la tuir kontratu PNDS.
Nia dehan, kompania Alemor Marly Unipesoal Lda, tuir prosesu tenderizasaun hodi bele fornese material konstrusaun ba iha Uma Naroman ba povu ba suku ida iha Postu Baguia, Munisípiu Baukau.
Iha nivel suku, suku sira mak halo jestaun para bele halo prosesu ne’e tomak bainhira sira (kompania) prenxe kotasaun ne’ebé ekipa jestaun suku sira fó ba.
“Ami mós iha dadus katak, kotasaun ne’ebé sira prenxe ne’e valor ki’ikoan, entaun husi valor ne’ebé mak ita iha, bainhira hatama fali pedidu pagamentu la tuir valor ne’ebé mak hakerek iha kontratu. entaun parte PNDS labele halo pagamentu, razaun tanba ekipa PNDS bainhira halo pagamentu ba iha material konstrusaun saida de’it ne’e tenke tuir valor kontratu ne’ebé iha ne’e,” nia dehan.
Ezemplu iha valor kontratu hakerek iha ne’ebá arrus ba Janela $45, depois pagamentu kompañia hakerek iha invoice ne’e $90, ne’e tuir kontratu ka la tuir kontratu, entaun tenke tuir kontratu ne’ebé mak iha.
Tanba ne’e mak PNDS liuliu ekipa jestaun suku sira, la’ós katak PNDS lakohi koopera atu selu lae, maibé PNDS seluk tenke tuir kontratu ne’ebé mak hakerek ona iha kontratu laran.
Nia dehan, bainhira kompañia tuir prosesu aprovizionamentu ne’e ho presu ne’ebé sira aprezenta iha kontratu ne’e, se kuandu iha inisiu kontratu presu tau $90, mai fali invoice hodi halo pagamentu $90, PNDS seluk tuir ida ne’e.
Iha prosesu aprovizionamentu klaru, valor ne’ebé maka ki’ikoan nia mak sai hanesan vensedor, iha kompañia A, B, C no D, iha kompañia haat ne’e ida B mak valor ki’ikoan kompañia B mak sai hanesan vensedor, A, C no D la manan ona.
“Agora ita manan tiha ho valor ki’ikoan, depois fornese tiha material konstrusaun sira ne’e, to’o pagamentu valor hanesan fali ho kompañia A, C no D, ne’e ita kontra regra ne’ebé iha”, nia esplika.
Sekretariadu PNDS ne’e hakle’an, kompañia lokál sira no setór privadu sira sai hanesan parseiru ba programa PNDS.
Entretantu problema ida ne’e akontese antes ona no hosi parte sekretariadu PNDS, liuliu diretora munisípiu Baukau hamutuk ho jestaun suku sira antes ne’e koko ona atu fó solusaun hodi kompañia bele hetan pagamentu husi ekipa jestaun suku maibé sidauk iha solusaun.
Antes ne’e, Kompañia Alemor Marly, ezije ba Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS) Nasionál, atu loke investigasaun hasoru PNDS Munisípiu Baukau tanba konsidera mosu irregularidade iha prosesu pagamentu.
“Ami husu ba PNDS Nasionál atu loke prosesu investigasaun ba uma naroman ba povu iha Munisípiu Baukau, Postu Administrativu Baguia, Suku Samalari, Aldeia Darloi leten tanba konsidera mosu irregularidade iha prosesu pagamentu ne’ebé la tuir mata dalan PNDS nian,” Dehan Mariana Guterres ba jornalista sira iha Luru-Mata, Segunda (05/06).
Nia haktuir, Alemor Marly hanesan kompañia (Mebel), ne’ebé fornese material sira ne’ebé hanesan Arus, Odamatan, no Janela ba uma naroman ba povu ne’ebé hala’o iha Aldeia Daraloi Leten, Suku Samalari.
“Bazeia programa PNDS ne’ebé lao iha territóriu nasionál fó prioridade ba kampaña lokál mak sai fornesedor ba material fabrikanu non fabrikanu tanba ne’e fó kotasaun liu husi ekipa jestaun suku fó ba kampaña ne’ebé eziste iha munisípiu Baukau, liu husi oportunidade ida ne’e kampaña Alemor Marly konkorre iha vaga refere,” nia hatete.
Nia konta, depois de konkorre, ikus mai Ekipa Jestaun Suku (EJS) informa liu husi via telephone katak Alemor Marly mak sai hanesan manan na’in.
Iha loron 27 fulan Outubru tinan 2021 atu asina kontratu sai baze legal ba parte rua molok distribui material ne’ebé mensiona iha leten, Maibé EJS, hateten tenke distribui uluk arus no odamatan, janela sira depois foin asina kontratu.
“EJS nia desizaun katak distribui uluk arus odamatan no janela mak assina kontratu dala ida, entaun kampana fiar ba desisaun EJS hodi distribui material refere no entrega ba iha suku iha loron 18 fulan novembru tinan 2021 ho nia notas dala ida”, nia dehan.
Nia hatete, iha loron 28 fulan Marsu 2022 kompañia simu informasaun liu husi via telephone katak iha ona osamentu atu halo pagamentu maibé montante osan iha notas no kotasaun la hanesan nunee ekipa jestaun suku la konsege halo pagamentu.
EJS hakarak janela tahan rua atu selu mak ida deit no ida seluk la selu hahú husi ne’e Ekipa Jestaun Suku (EJS) halo pagamentu kontradis ho matadalan PNDS tanba PNDS iha posto Administrativu lima mak hanesan Quelicai, laga ,venilale, Baukau villa no vemase halo pagamentu ba janela tahan rua selu hotu tuir mata dalan haruka, maibe iha postu Administrativu Baguia deit mak selu la tuir mata dalan PNDS.
Kazu refere, kompañia hato’o ona ba koordenadór PNDS munisípiu, to’o Diretór téknika nasionál maibé la iha solusaun serteza.
Mais pior, Diretora munisípiu Baukau uza podér ne’ebé asumin kansela tiha odamatan no arus sira ne’ebé fornesedor primeiru oferese ona iha loron 18 fulan Novembru tinan 2021 seidauk halo pagamentu, maibé uza podér Diretora PNDS munisípiu hodi fó fali ba fornesedor segundu la iha konsiderasaun ba fornesedor primeiru.
630 total views, 3 views today
