(Reflexaun badak ba domingo XXIV tempo Komun nian: Ex. 32, 7-11. 13-14; Sal. 50(51); 1Tim. 1, 12-17; Lc. 15, 1-32).
Husi Luis Pereira, SJ
Ita tama ona ba domingo XXIV tempo komun nian. Liturjia domingo ida ne’e nian, aprezenta mai ita tema Bibi Atan Diak, perdaun, laran luak ou simplesmente ita bele dehan DAME MALU HO MAROMAK. Iha dame malu ne’e, ema bele koko fali Aman Maromak nia domin, kompaixaun no perdaun. Hanesan Saun Lucas aprezenta ainanoik 3 iha ninia evanjelho ohin konaba Bibi-Atan Diak, Feto ne’ebé lakon osan iha uma laran no Filho Prodigo ou Aman Laran Luak. Aman ne’ebé simu fali Oan Mane kík ho festa liu tiha nia gasta hotu nia riku soin sira. Saun Paulo mós iha nia surat ba Timotio iha leitura daruak, haktuir konaba nia experiensia transformasaun husi ida ne’ebé presegue Jesus ba ida ne’ebé hadomi Jesus tamba nia koko rasik Maromak nia Laran- Luak, kompaixaun. Nuné iha Livro Êxodo haktuir oinsa Moises hetan Laran-Luak Nai Maromak nian ba povu Israel infiel.
Reflexaun ne’e sei konsentra deit iha Aman Laran Luak. Tan ne’e, ponto 3 ita bele reflete, medita-kontempla hamutuk:
- Oan kík lakon ba dók; Oan bót lakon iha uma laran!
Jesus uza ainanoik ida hodi hanorin Fariseu no Eskriba sira. Husi Ainanoik ne’e, ita aprende katak oan mane kík, ejije nia riku soin ba nia aman. Nia aman fo duni riku soin ne’e ba nia. Nia lao ba dók, uza hodi goza tuir nia hakarak no ikus mai, nia monu iha susar laran. Nia reflete fali, arepende no sente an sala no la soin atu sai oan ba nia aman. Nuné, nia decide hodi fila fali ba uma hodi dehan ba nia aman katak nia sala ona no la soin atu trata nia, hanesan oan maibé, bele trata nia hanesan atan ida. Nia aman simu nia ho haksolok no halo tan festa ida ba nia. “Imi lori mai unuk ida kmanek liu, atu fo hatais nia. Tau kadeli ba nia liman, tau mós sandailas ba nia ain. Ba hola karau oan bokur ida, lori mai oho. Ida han hodi halo festa ida, basá, hau oan ida ne’e mate tiha, moris fali, nia lakon tiha, foin mak hetan fali”. Ida ne’e mak Aman Laran Luak. Aman Ida ne’ebé hadomi ho domin rohan laek.
Oan mane bót hela hamutuk ho nia aman, maibé, sente triste, laran nakali, lakoi tama ba uman wainhira hatene katak nia alin fila fali mai ona no sira aman simu fali nia ho festa. Nia dehan ba nia aman “tinan hira ona ha’u serbi ba ita, ha’u halo tuir nafatin ita hakaran, maibé, ita la fo ha’u bibi bokur ida atu haksolok ho ha’u belun sira”. Oan mane bot ne’e lakon iha uma rasik. La koko aman nia laran luak.
Ita bele sai hanesan oan mane kík no bót ne’e. Nuné, ita preciza aprende hakiak atitude oan mane kík nian, ne’ebé sente an halo salan no hakarak ba dame malu fali ho Aman Maromak, atu bele sente nia domin no kompaixaun, koko nia laran luak. Nia sei haksolok simu hikas fali ita iha nia uman, ita nia uman. Nuné mós, ita aprende husi oan mane bót atu hadók an husi atitude sente an “atan” iha uma rasik, triste no laran nakali ba maun-alin sira hodi la simu no nega sira.
- Moris no mate!
Dialogo/konversa oan mane bót ho Aman esklarese situasaun oan mane kík nian katak nia mate tiha, moris fali ona; nia lakon tiha, hetan fali ona. Ne’e mak situasaun ba ema ne’ebé hadók an husi Aman Maromak no hetan fila fali dalan ba Aman nia uman. Moris dók husi Maromak lori ita ba “mate”, tambá, nia hasobu no harahun ita ho fonte moris nian: Maromak. Moris dók husi Maromak mak lakon no lao laiha diresaun. Nia resultado mak moris la kontente no moris frustrado. Nuné, fila ba Aman nia uman mak fila fali ba moris, haksolok, seguransa no paz. Jesus ne’ebé mak bibi atan diak, sei husik bibi 99, atu buka ida ne’ebé lakon. Mai, fila hikas ba bibi luhan.
- Aman Laran Luak nian!
Ita hot-hotu hatene husi Testamento Tuan katak povu Israel mak ‘povo escolhido’ Maromak nian. Maibé, sira monu iha ema át sira liman no sira sai atan iha Egipto. Sira mós infiel. Atu soi fali sira husi moris atan nian, infiel nian, Moises husu tulun no intervensaun ba Maromak. Naí Maromak soi duni sira no kuidadu sira hanesan Aman ida kuidadu oan sira.
Iha Testamento Foun, ita sai “atan ba salan”, Nuné, Aman Maromak haruka Nia Oan Mane Mesak, Jesus-Kristo, Bibi-Atan diak mai atu soi ita. Ho Nia, ita sai kriatura foun. Nia hadame malu fali ita ho Nia no Aman Maromak. Iha Nia, Aman Maromak sai kompaixaun liu tan. Nia kompaixaun ba sala nain sira, lori Nia hakbesik ba publikano sira, kobrador imposto sira, feto sira, ema marginalizado sira, moras sira, labarik sira nst,. Ainanoik evanjelhu ohin nian, mak expresaun ida ás tebes husi Maromak nia domin sem rezerva no kompaixaun ba sala nain sira no liu-liu ba sira ne’ebé arepende no fila hikas ba Nia. God is good all the times. Tan ne’e, mai ita fila hikas ba Aman Maromak nia uman, ita nia uman liu husi DAME MALU HO AMAN MAROMAK. Só nuné deit mak ita bele dehan no hananu ho salmista “Ha’u ba, Ha’u ba buka ha’u Aman”. Amen! (lupersj)
(Hakerek nain Jesuita, hela iha Monserrat-Kasait, Liquiçá no Full-time lecturer iha Instituto São João de Brito (ISJB), Kasait-Liquiçá!)
2,361 total views, 6 views today
