Dili (Timor Post)–Komemorasaun loron Mundiál Hepatitis, iha Otél Timor, Tersa (02/08), ho tema “Lori Tratamentu Moras Hepatitis Besik ba Ita” reflete faktu konkretu ema 3.000 mate kada loron-loron.
Reprezentante World Health Organization (WHO), iha Timor-Leste, Arvind Mathur, hatete iha Loron Mundial ba Hepatitis, agora sei ko’alia liu tan kona-ba nesesidade atu lori tratamentu moras hepatitis besik liu tan ba ema.
“Permite ha’u hahú hodi rekoñese kompromisu ne’ebé firme husi Ministra Saúde, no ninia ekipa hodi asegura saúde di’ak liu ba povu Timor-Leste,” nia diskursu iha eventu komemorasaun Loron Mundial ba Hepatitis.
Nia haktuir, hanesan Embaixadór Organizasaun Mundiál de Saúde (OMS), Amitabh Bachchan, Superstar Bollywood, iha nia mensajen hatete, ba ema ne’ebé moris ho hepatitis, loron-loron mak loron ba hepatitis.
“Mai ita reflete uluk liu kona-ba faktu ne’ebé konkretu, ema na’in-3.000 mate loron-loron, tanba moras sira ne’e relasiona ho hepatitis hanesan fallansu iha aten boot, cirrhosis no kankru, númeru ne’e aas liu fali HIV no kompara ho TB,” nia afirma.
Nia subliña, ida ne’e halo ema hotu sente trauma bainhira ema hotu hatene katak, hepatitis mak moras ida ne’ebé sei bele prevene no trata, maibé iha mundu tomak ema millaun 350 resin mak moris ho Hepatitis Viral. Hanesan iha Rejiaun Sudeste Aziatiku, tokon 60 mak moris ho hepatitis B no besik tokon 10.5 mak moris ho hepatitis C Króniku.
“Ita iha ona ekipamentu teste, tratamentu no prevensaun atu prevene infesaun no salva moris, maibé 10% de’it mak hatene katak, sira iha Hepatitis, no besik 80% pasiente sira laiha asesu”, nia hateten.
Nia dehan, dadus ne’e ladún barak iha Timor-Leste, tanba estudu prevalénsia oi-oin hatudu 6.5% prevalénsia ba hepatitis B, iha populasaun jerál no entre pesoál saúde sira hetan katak, prevalénsia ne’e 4%.
Limitasaun ka laiha disponibilidade ba dadus rasik iha dezafiu boot ida, atu kontrola hepatitis B adisiona ba asuntu programátiku sira seluk hanesan, falta vijilánsia rotina, limitasaun ba advokasia no asaun programátiku, limitasaun ba fundu ka laiha fundu dedikadu ba Programa Hepatitis iha Orsamentu Nasionál.
“Atu lori tratamentu moras Hepatitis besik liu ba komunidade no halakon hepatitis viral nu’udar problema saúde publika, asaun sira-ne’e labele hein. Hepatitis bele prevene no trata hanesan ha’u mensiona ona iha leten, tanba ita iha ekipamentu,” nia informa.
Iha biban hanesan, Ministra Saúde, Odete Maria Freitas Belo, hatete objetivu ohin ne’e atu fahe informasaun ba komunidade katak, maski HNGV no Hospital referral sira iha ai-moruk atu bele halo tratamentu intensivu ba pasiente ne’ebé sofre moras Hepatitis.
Enkuantu, média online Timor Post sita komunikadu iha Ministériu Saúde (MS), katak, Hepatitis mak inflamasaun iha aten-boot, nune’e virus Hepatitis ne’e iha prinsipál 5, ne’ebé refere ba tipu A, B, C, D no E. Bai-bain Hepatitis A no E kauza husi hahán ka bee ne’ebé kontaminadu, enkuantu Hepatitis B, C no D mosu, tanba hetan kontaktu parenteral ho fluidu isin ne’ebé infetadu. Husi ida ne’e mak tipu 5 sai preokupasaun boot liu, tanba todan karga husi moras no mate ne’ebé sira kauza, no poténsia ba surtu no habelar epidemia.
Prinsipalmente, Hepatitis B no C, mak hamosu moras krónika ba ema atus ba rihun no hamutuk sai hanesan kauza ne’ebé komún liu ba cirrhosis no kankru.
“Ita mós iha vasina hasoru moras hepatitis, importante ko’alia kona-ba hepatitis, oinsá maka ita nian aten ne’e iha kondisaun ne’ebé di’ak, ita mós rekoñese se loos maka kona moras ida ne’e, dala-ruma ita hanoin katak, iha ema balun de’it maka la afetadu ba moras hepatitis,” hateten liuhosi komunikadu ne’e.
Nia esplika, HIV-SIDA ho hepatitis moras rua ne’e liga ba malu, ema ne’ebé moris ho moras hepatitis, nune’e ema hotu-hotu sempre deskonfia, karik nia iha moras seluk no HIV-SIDA.
2,651 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
