ADVERTISEMENT

Xefe Suku Na’in-4 Husu Governu Estabelese Postu Administrativu Foun iha Ainaru

Mario da Costa - Ainaro
Jornalista : Ermelinda Caet
Editor : Mário da Costa
  • Share
Imajen ne'e hatudu Jornalista Timor Post entrevista Xefe Suku Maulau, Domingos Mendonça, Sábadu (10/12), iha Edifísiu Ministériu Administrasaun Estatál (MAE). Foto Esp.

Dili (timorpost.com) – Komunidade inklui intelektuál lidera husi autoridade lokál Suku Maulau, Manetú, Manelobas no Edi husu ba Governu Sentral liuhusi Ministériu Administrasaun Estatal (MAE), atu estabelese Postu Administrativu Foun iha Munisípiu Ainaro.

Suku haat ne’ebé inisia mehi ne’e atualmente submete ba Postu Administrativu Maubisse, Munisípiu Ainaro, maibé haree ba total populasaun, jeografikamente no rekursu sira hotu maka husu Governu sentral atu tetu no diside estabelese postu administrativu foun ho objetivu prinsipál maka hakbesik administrasaun públiku ba povu no halais liu tan dezenvolvimentu iha baze.

ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA


Tetu mós biban sira liga ho objetivu ne’ebé iha ho baze maka Konstituisaun RDTL Artigu 5 kona-ba Desentralizasaun no Artigu 72 kona-ba Poder Lokál, nune’e mós Lei Númeru 11/2009, 7 de Outubru kona-ba Divizaun Administrativu Territóriu.

Ho nune’e, autoridade lokál no nukleu sira hotu iha Suku Manelobas, Manetú, Maulau no Edi estabelese Komisaun Instaladora ida iha loron 23 fulan Novembru 2022, hodi halo servisu tékniku no organiza tiha ona forum hodi halo apresiasaun no aprova naran Don Martins hanesan naran ba Postu Foun ne’e.

Iha loron 10 Dezembru 2022, Autoridade Lokál akompaña Komité Instaladora offisialmente entrega ona proposta ba Governu liuhusi Vise Ministru Administrasaun Estatál, Lino Torezão.

Governante ne’e simu proposta no apresia ba aspirasaun populasaun sira nian no promete autoriza ekipa tékniku tún ba baze hodi halo estudu klean no sei aprezenta ba Konsellu Ministru halo apresiasaun no haruka ba Parlamentu Nasionál tetu no halo desizaun.

“Ita konsidera aspirasaun. Ne’e direitu ida ne’ebé konsagra iha konstituisaun no lei sira. Ha’u koñese di’ak Maubisse no tesik ba parte suku haat ne’e (Maulau, Manetú, Manelobas no Edi) jeografikamente presiza duni hakbesik atendimentu públiku no atensaun ba difikuldade sira hotu ne’ebé populasaun enfrenta,” Vise Ministru subliña bainhira simu proposta husi Prezidente Komité Instaladora, José Alberto Carlos.

Lee Mós :
Peregrinu Orlando Iha Hatubiliko, Aban Evakua Mai Dili

Iha okajiaun, Xefe Suku Maulau, Domingos Mendonça, hatete Maulau hanesan fatin ne’ebé sai tárjetu ba estabelese postu foun ho razaun lubuk ida liuliu espasu rai éktar lima ne’ebé komunidade no autoridade lokál rasik oferese ba estadu atu hala’o infrastrutura ba edefísiu públiku sira.

“Ami deklara estabele postu foun la’ós tanba ami la gosta Maubisse, maibé tanba ami-nia rekursu hotu sufisiente no jurídikamente ami hakarak haforsa liu tan Ainaro, liuliu hakbesik atendimentu públiku ba populasaun no halais liután dezenvolvimentu,” Xefe Suku Domingos subliña.

Nia hatutan, objetivu ida ne’e sai sasukat boot liu ba povu sente ukun ne’ebé loos liu no nia parte agradese ba desizaun hotu ne’ebé Governu sentral no parlamentu nasionál foti a-favor ba interese komum.

Iha oportunidade, Xefe Suku Manetú, Alfredo Martins, subliña defende estabelese povu foun tanba rekursu umanu sufisiente no liuliu defende prinsípiu liberta povu hahú husi atendimentu públiku ne’ebé bisik i lais ba populasaun iha área remotas.

“Ami Manetú fronteira ho Manufahi, ke difisil tebes asesu ba merkadu no atendimentu públiku sira. Tanba ne’e, fiar katak Governu no Parlamentu la taka matan ba preokupasaun sira hotu,” Xefe Suku Alfredo hatete.

Lee Mós :
KHUNTO Sei Selebra Aniversáriu ba dala-9 iha Ainaru

Xefe Suku Edi, Júlio M. Martins salienta, nia parte laiha rejerva ba inisiativa harii postu foun hanesan mós liberta povu husi burokrasia no konsentra liu tan ba luta ho lais liu hasai povu husi ki’ak no mukit.

Iha okajiaun, Konsellu Lia Nain Suku Manelobas, Filismino Soares, defende katak, suku haat ne’e dezde tempu koloniál hamutuk iha ukun ida no reafirma Saudozu Francisco Xavier, rasik nia mehi defende Maubere ain tanan nia direitu ba moris di’ak.

Soru-mutu ho komunidade suku haat iha Suku Maulau, iha loron 02 Dezembru 2022, Administradór Postu Administrativu Maubisse, Claudino Mendonça maka ofisialmente abertura no fó apoiu ba inisiativa ne’ebé a-favor ba interese públiku nian.

Istórikamente suku haat ne’e inklui Suku Fatubesi iha tempu kolonial Portugués pertensia iha Don Martins nia ukun no jeografikamente fronteira daet ba malu.

Suku haat ne’e ida-idak ho nia área, Manelobas 8,22 km², Manetú 20,08 km² no Maulau 50,33 km², Edi 18,32 km. No total populasaun Suku Maulau hamutuk 4.685, Suku Manelobas hamutuk 1.510, Suku Manetú hamutuk 2.238 no Suku Edi hamutuk 2.460. Suku Haat ne’e nia total populasaun sura hamutuk 10.893.

Atualmente lidera Suku haat ne’e husi Xefe Suku na’in 4 ho Xefe Aldeia 27.

Entretantu Governu liuhusi Vise Ministru Administrasaun Estatál (MAE), Lino Torezão, hatete ohin halo suru-mutu ho suku nain-haat atu harii Postu Administivu foun ida iha Munisípiu Ainaro.

“Ami halo soru-mutu ho Xefi Suku nain-haat maka husi Suku Maulau, Edi, Menentu no Manelobes, ko’alia kona-ba atu hamosu postu administrativa foun, tanba ne’e sira mai aprezenta ona proposta”, nia hateten hafoin soru-mutu ne’e.

Lee Mós :
Governu iha Ona Solusaun ba Presu Foos

Nia dehan, atu hari postu foun ne’e atu habadak demokrasia atu aselera dezenvolvimetu ne’e la’o iha suku laran. primeiru sira-nia sentru atendimentu públiku ne’e dook, suku haat ne’e postu administrativa mai maubise dook, husi ida ne’e maka sira nain hira mai halo audiénsia ho nia atu ko’alia kona-ba futuru postu foun ne’e.

Nia esplika, haree tuir sira-nia kriteria katak atu harii postu ida nia rekizitu tenke iha maizumes sira-nia popupassun nain hira, no sosiu ekonomia to’o iha ne’ebé ona no nia istória oinsá.

Maibé, tanba nia istória espisifiku ida maka kona-ba antes ne’e Prezidente Repúblika, ba ko’alia iha suku ne’ebá katak aban-bairua nia sai Prezidente nia sei harii postu foun iha ne’ebá, entaun sira kaer metin istória ne’e maka ohin sira mai.

“Postu Administivu foun ne’e nia prosesu ba oin agora ita sei halo peskiza sira aprezenta sira-nia proposta mai la’ós ami atu lori ba Konsellu Ministru, maibé iha ne’e iha diresaun Administrativa no iha ekipa ida kaer no grupu tékniku iha para oinsá estuda klean depois peskiza ba fali iha bazea, sira-nia proposta atu bele haree fila fali katak loos ka lae, ho ida ne’e maka sira foin bele aprezenta ba iha Konsellu Ministru”, nia hakotu.

 4,728 total views,  15 views today

Oinsa Ita nia Reaksaun iha Notisia Nee?
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry
You have reacted on “Xefe Suku Na’in-4 Husu Governu Estabelese…” A few seconds ago

Bele hare Video Seluk :
  • Share
ADVERTISEMENT
SCROLL FILA BA NOTISIA

Notisia Timorpost Seluk


Komentariu :
Timorpost.com. Respeita tebes Ita Nia opiniaun. Laran luak no uza etika bainhira hatoo opiniaun. Opiniaun iha Ita Nia responsabilidsde, tuir lei ITE.

Varanda
Kategoria
Video
Buka
Watch
Facebook
error:
Simu Notifikasaun Hosi Timor Post Online! OK No