DILI (timorpost.com) – Eis Konsul Jenerál hosi Timor-Leste ba Sidney Australia, Luciano Valentim da Conceição, keixa Ministra Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Adaljiza Magno ba Tribunál Distritál Dili (TDD).
Luciano informa, nia parte halo keixa relasiona ho Ministra Adaljiza nia deklarasaun kona-ba osan operasionál labele halo transferénsia hosi Dili ba Sidney Australia.
“Ha’u mai iha ne’e ligadu ho deklarasaun bosok, ne’ebé halo husi Ministra Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Adaljiza Magno, iha fulan Marsu tinan 2021, bainhira osan operasionál durante Fulan lima la halo transferénsia husi Dili ba iha Sidney Australia”, nia hateten hafoin iha Tribunal Distritál Dili (TDD), Kolmera, Tersa(04/10).
Nia dehan, iha deklarasaun Ministra nian hatete osan husi Dili, manda labele to’o iha Australia, ho razaun tanba konsul jenerál husi Timor-Leste troka ona bankária. Deklarasaun bosok ne’e momoos no loloos, tanba nia ne’ebé inkapasidade téknika, polítika no diplomasia halo deklarasaun ida la tuir ninia dalan loloos.
Estadu no nasaun hot-hotu iha ninia bankária ofisial iha rai li’ur laiha diplomátika direitu atu muda. Regra nasaun hotu no Estadu hotu iha mundu ne’e inklui Estadu Timor-Leste Diplomata hotu, tantu Embaixadór ka konsul jenerál ida nia laiha direitu no kompeténsia ruma atu bele muda, Konta Bankária Estadu nian. Asuntu refere liga ho bankária iha Timor iha Lei so Ministériu Finansas maka iha direitu atu loke konta bankária hodi halo alterasaun ka muda.
“Deklarasaun ne’e lia-bosok Ministra hatete iha públiku ka hasai iha Televizaun no media Timor-Leste, katak deklarasaun bosok ne’e prezudika tebes ka estraga tebes imajen iha Rai Australia, ho razaun sira ne’e no deklarasaun bosok husi nia, ha’u nu’udar Xefe Misaun iha Sidney Australia iha tempu ne’ebá ha’u iha direitu atu bele Defeza ha’u-nia aan”, nia hateten.
Nia hatutan, Ministra nia deklarasaun la’ós estraga nia integridade ka pesoál nian nu’udar Xefe Misaun, maibé hamoe naran Timor-Leste iha rai li’ur partikularmente iha Rai Australia.
Ho nune’e ohin loron nia mosu iha ne’e, buat sira ne’e nu’udar Timor iha Lei nia okos tantu Ministra ka se de’it hot-hotu hakmatek iha Rai ida ne’e, no buat ne’ebé laloos hot-hotu tenke buka lia-loos, tanba ne’e maka sira mai hamutuk iha fatin ida ne’e.
“Timoroan esénsia inkapasidade ne’ebé Ministra Demonstra liuhusi media katak buat ne’ebé laloos nia inventa no nia bosok ida ne’e halo sofre diplomátiku iha Timor no rai li’ur. Nune’e ha’u-nia direitu sala ne’ebé ha’u lahatene sala ne’e nia maka hakarak bosok ka inventa, nune’e ita hotu hein katak loron ida Ministra maka bele hato’o ba públiku atu ita deskobre nia verdadeiru”, nia afirma.
Iha fatin hanesan Defensór Públiku no nia maka Defeza ba Luciano nian, Sergio Quintas, reforsa Eis Konsul Jenerál ba Sidney Australia, Luciano Valentim da Conceição hanesan sidadaun ida ba husu asistente tékniku ida Gratuita ba iha defensór públiku. Tanba ne’e hot-hotu hatene katak Defensór Públiku ne’e instituisaun Estatál ida atu fó asisténsia gratuita ba iha kualkér sidadaun.
Nune’e maka ohin dadeer ne’e defensór públiku rejista tiha ona prosesu sivíl ida kontra Ministra liuliu Estadu kona-ba asaun deklarativu asaun fatu inisitu.
“Tanba ita hatene katak Kódigu Sivíl iha artigu 417, iha ne’ebá katak ema ne’ebé iha intensaun tanba pratika faktu inisiativa ruma ne’ebé fó prejuizu ba ema seluk nia iha obrigasaun tenke selu ba ema ne’ebé sofre minimizasaun.
Nune’e mós iha lei númeru 13/2019 iha artigu 15 nia hateten so Ministériu Finansas maka sai responsavel hodi loke ka taka ba konta bankária la’ós ema seluk”, Defensór ne’e dehan.
Entaun bainhira Ministra hanesan Xefe diplomasia ne’ebé hasai nia deklarasaun iha públiku ne’ebé laiha serteza ne’e hamosu ona katak buat ida prejuizu ida maka agora asistidu sofre, ne’ebé la’ós ida ne’e de’it iha prosesu laran mós sira hatama hotu iha dadus patrimóniu.
“Ita hatama tiha ona iha ohin dadeer, ne’ebé nu’udar Estadu Direitu kuandu hasoru problema di’ak liu mai iha Tribunal Distritál Dili, ne’e hanesan instituisaun formal ida nia maka deside, serake aban-bairua hasai despaxu katak indefere ka refere ne’e ida ne’e kompetisaun Tribunal nian”, nia haktuir.
Maibé problema ida ne’e Ministra assume hela kargu públiku katak nia Ministra entaun prosesu ida ne’e hatama kontra Estadu, mais nia mós faz parte ba responsavel ida ne’e no responsavel sivíl.
“Ita agora apresia Tribunal, tinan ida liu ba kotuk ne’e seluk, maibé agora dinámika tebes, nune’e ha’u fiar katak iha tempu besik Tribunal bele sita ka bolu ona parte kontráriu responde”, nia hakotu.
2,859 total views, 3 views today
Bele hare Video Seluk :
Subscribe to Timorpost
