Nasaun sira membru ONU sei dilematiku, dalaruma iha komitmentu ba implementasaun ne’ebe juridikamente la vinkula, ezemplu Violasaun Konstitusional iha Nepal, no inkompativel modu ho prinsipiu holistku sira ne’ebe adopta husi Objetivu Dezenvolvimentu Sustentabel ka SDG tinan 2015. Modelu dezenvolvimentu MCC ne’e klot-liu, maibe tendensia ba apoiu ‘aid addicted’ iha politiku sira aseita ajudus MCC (Gyawali 2022).
Tenta kuaze liu dékada ida, Parlamentu Nasional Timor-Leste ratifika ona MCC iha Outubru 2022. Entantu, laos deit Timor-Leste mak aseita “ajuda polítika” husi MCC, maibe existi liu nasaun 52, iha estadu Sul-global sira ne’ebe ke aseita i ratifika ona apoiu ajudu MCC desde MCC hahu inisia husi eis Presidente George W. Bush Junior tinan 2004, no mosu ona konflitu politiku iha nasaun hirak ne’ebe simu MCC.
Hare ba Relasaun neebe difisil husi kresimentu populasaun no kontinuasaun industria sei gastu ba mineiru no sei destroi biosfera iha nivel poluisaun ne’ebe fatal. Kuandu mantein ho modelu dezenvolvimentu atual, iha ne’ebe limitasaun planeta sei termina iha tinan 100 mai oin (New York Times 1972). Enkuadramentu governansia global ne’ebe mais komprehensivu liu mak adoptasaun objektivu dezenvolvimentu iha ONU hanaran agenda 2030; Objetivu Dezenvolvimentu Sustentabel ka Sustainable Development Goals (SDG) kompostu ho nia objektivu 17. SDG akumula objetivu, tarjeitu no sai indikador ba halakon kiak, protesaun ambiental, prosperiedade umanu no dame (ONU, 2015). Estadu no sosiedade internasional iha dever ba adopta no implementa Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel, ne’ebe sentraliza ba ema-people no protesaun planeta.
Tranzisaun husi deklarasaun Millenium Development Goals (MDG) 2000–2015 ba SDG 2015–2030 reflete ba evolusaun diskusaun politika foun iha dezenvolvimentu sustentavel; maibe mosu krítika sira hateten katak estadu sira la seriu implementa Objetivu Desenvolvimentu Sustentável. Aleinde ne’e, iha mos akademista sira balun mak hateten “governance through goals—governasaun bazeia ba objektivu” deit, katak governu sira global depende kada vez liu ba estabelesimentu metas nudar estratejia xave dezenvolvimentu. Governansia depende ba objetivu sira ne’ebe juridikamente la vinkulativus, hodi fo espasu nasional barak no la mai ho regulamentu forte institusional sira (Biermann et al., 2017, 26; Vijge et al., 2020; Kanie and Biermann, 2017; Fukuda-Parr et al., 2014). Ne’e signifika laiha serteza katak objetivu global ne’e mos haroman ba iha politika nivel nasional (Earth System Governance 2021). Kestaun ne’e sei influensia ba nasaun sira, submete ba objektivu SDGs ne’ebe multilateral iha parte ida no halo mos komitmentu ba obrigasaun objetivu seluk bilateralmente, lao-hela iha realidade politika. MCC ne’ebe adopsaun exklusiva kresimentu ekonomika (Economic Growth) ne’e problematizadu; hahu husi kritika The Club of Rome 1972 mai too Brundtland Report 1987 hodi sai nafatin hanesan kontraversial global. Ejiste lidere sira lider Sul, ne’ebe kestiona kompatibilidade paradigma modernismu bazeia ba kresimentu ekonomia no paradigma dezenvolvimentu sustentavel ONU nian. Importante mos oinsa tau konsiderasaun katak dezenvolvimentu estadu ida nian, iha ne’ebe konseptualizasaun dezenvolviemntu sai difisil, wainhira la diskuti ho konseitu des-dezenvolvimentu (de-development). Defaktu iha ne’ebe intelektual barak hateten katak intendimentu ba konseitu refere intensiva wainhira bazeia ba teoria (Emeh 2013).. Teoria dezenvolvimentu mos sei la apenas bo’ot deit ho ninia numeru, maibe abranje iha jeral, emfaze ba diferensias disiplina hanesan ekonomia, siensia politika no sosialojia, seidauk sura mos ho psikolojia inklui geografia. Aleinde ne’e hamosu mos konseitu sira oinsa atu iha korespondensia espesifika ba problema ne’ebe espesifiku iha area geografia hanesan iha Amerika Latina, Afrika, Medie Oriente no Sudeste Asiatiku, (Larrain 1989) nue’e rasionalidade politika iha ita nia epoka mak Neoliberalismu, aproximasaun governasaun ne’ebe expanda ho forma oin-oin ba mundu tomak iha dekade tolu ikus ne’e, (Harvey 2005) no utilizasaun ba politika Neo-Liberal: privatizasaun i liberalizasaun ba merkadu, advokasia no hari modelu estadu fraku (Weak State Model) ba dezenvolve privatizasaun no liberalizasaun ekonomia nasional. Modelu estadu fraku mak estadu la asumi papel importante lidera no kontrolu ba ekonomia, maibe fo biban liu ba seitor privadu oinsa lidera no kontrolu dezenvolvimentu ekonomia nasaun maibe admite fali intervensaun kapital boot kompania transnasionais sira. Ida ne’e sai ona problema, sai kontradisaun, iha nasaun barak ne’ebe povu no estadu ki’ik sira nian imajinaria, hakarak atinji prosperiedade liu husi intervensaun estadu iha seitor ekonomia alias Estadu Forti (Strong State Model). MCC deklra-an nudar ajensia independente ba asistensia externa husi Estadus Unidus no ho objetivu oinsa atu tulun nasaun kiak sira iha mundu iha kontextu redusaun ba kiak liu husi dezenvolve ekonomia ne’ebe bele haforsa boa-governasaun, liberdade ekonomia, investimentu umanu (Millenium Challenge Corporation 2017)
Hafoin tinan rua tuir mai Parlamentu Nepal hahu diskuti konaba MCC iha tinan 2019 no mosu diferensia ideias klean entre lider politiku sira iha Republika foun, iha ne’ebe mosu protestu ho akuzasaun, kestiona katak “MCC laos subsidiu apoiu ba alternativu hodi hasai Nepal husi kiak no krizi sira, maibe estratejia ba Asia-pasifiku (Indo-Pacific Strategy / IPS) Estadus Unidus nian ba kontra Xina”. Ko-inside protestu ne’ebe iha, delegasaun altu-nivel EUA nian halo vizita ba grupu protestu sira iha Nepal, hodi hato’o deklarasaun rejeita mos akuzasaun sira ho razaun katak “apoiu ne’ebe iha nudar prezente husi povu Amerikanu ba povu Nepal”, maibe faktu hatudu katak nein-iha relasaun ruma ho estatementu delegasaun EUA nian (BANSH JHA 2022). Maske konsidera nudar programa apoiu efetivu ne’ebe implementa iha nasaun barak iha forma programa Compact MCC, tantu Threshold, MCC hasoru kontroversia bo’ot iha Nepal (The Asia Live, 2022) Demonstrasaun kontinua lao iha teritoriu tomak, inklui iha Kathmandu ho ejizensia revogasaun ba akordu MCC, i masa mos kontinua hato’o rejeitasaun ba apoiu estranjeiru sira iha dezenvolvimentu estadu iha jeral (The Kathmandu Post 2022). Hafoin husi rejeitasaun masa, MCC antes mos hetan ona kritika rasik husi membru partidu politiku sira durante inisiativa hahu ba simu MCC husi kongresu Nepal, iha ne’ebe intervensaun hato’o liu husi Partidu Rastriya Janamorcha, mak membru parlementu hanesan Durga Paudel hateten katak “MCC labele implementa tanba nia nudar parte husi estratejia indo-pasifiku ka Indo-Pacific Strategy (IPS),nudar mos aliansa military ne’ebe hanesan ho NATO”. Membru parlamentu partidu Traballador no partidu Kamponeza Nepal hateten mos katak “MCC sei kontra mos politka naun-aliadu Nepal”. Nune’e MCC mos kontinua hetan kritiku, tanba nia atuasaun ne’ebe fo biban liu ba Estadus Unidus em termos halo auditoriu ba utilizasaun orsamentu durante periodu implementasaun projeitu sira. Maibe governu Nepal kontinua hola pozisaun abandona kestaun espesifiku sira no fo apoiu ba ratifikasaun MCC hodi ignora diskusaun kona ba, akuzasaun no relasaun MCC ho estratejia indo-pasifiku (Millenium Challenge Corporation 2022) nuudar komponenti militar prepara ba atu hasoru Xina. Argumentu balun mak dehan katak “MCC sei fo impaktu seriu ba nasionalismu no independensia estadu” no hirak ne’e mos kontinua fo biban ba figura progresista sira iha Nepal hodi enkoraja povu atu antisipa MCC nia terminasaun projeitu ne’ebe hahu ona lao dadaun, nune’e sira mos kestiona atu labele implika mos ba politika externa Nepal, tanba akordu MCC kleur ona sai segredu no laiha fatin ba aseitasaun. Peritus sira mos kestiona katak “Nepal sei sai sirkuitu imperalismu EUA nian kuandu MCC hetan ratifikasaun husi parlamentu Nepal (Sharma 2022), kontroversia kontinua iha Nepal.
Ejiste mos argumentu katak jeralmente MCC nuudar parte haketan ida husi subsidiu konvensional, tanba obriga estadu tenki priense sasukat espesifiku, nune’e bele priense rekezitus ba hetan subsidiu, i halo subsidiu sai kompetitivu, iha ne’ebe nasaun sira tenki hasae jestaun no transparansia liutan (Millenium Challenge Corporation 2022).
Wainhira diskusaun sira hahu, iha fulan 12 nia laran antes diskusaun klean konaba MCC, estadu Nepal hetan ona subsidiu milliaun $500 husi Banku Mundial (World Bank) no Banku Dezenvolvimentu Aziatiku ka ADB hanesan ho saida mak negosia husi MCC. Diskusaun sira ne’ebe iha hatudu katak benefisiu ne’ebe kompremitidu (ezemplu servisu, rendimentu, kresimentu ekonomia) inklui dezenvolvimentu eletrisidade, enerjia bee kuaze milliaun megawatt (MW) la sufisiente ka lahetan aseitasaun husi povu sira.
Wainhira diskusaun hahu, todan hotu no benefisiu projeitu MCC foka liu ba eleva benefisiu ekonomia husi estabelesimentu eletrisidade foun. Analista balun hato’o komentariu kroat tebes katak “akordu ne’ebe iha nudar taktiku hodi asegura Nepal iha lei EUA nian sem limitasaun tempu, maske akordu refere tenki realiza tempu tinan lima hafoin konkorda husi parlamentu”. Husi pontu sira MCC nian ne’ebe iha kontraditoriu ho soberania estadu Nepal, lei siguransa no supremiu povu nian. La iha garantidu katak MCC Nepal sei onestu no loial iha implementasaun programa tuir matadalan apoiu programa MCC.
Espesifiku-liu mosu duvidas katak akordu MCC sei hatama Nepal ba iha kompetisaun entre EUA no Xina. Hanesan iha ne’ebe relata ona husi Estratejia Indo-Pasifiku iha loron 1 fulan Juñu tinan 2019 klaru tebes hateten katak “Xina nudar forsa revizionismu no ameasa”, maibe Nepal mantein relasaun amizade ho Xina, nune’e mos mentalidade Nepal fraku wainhira estadu India hahu blokeia iha tinan 2015. Governu Kathmandu konsiente ba importansia estrada no komboiu nia dalan ne’ebe liga ba Xina, nune’e kaer ba Belt and Road Initiative no dalan ba anglu vistu (entendimento) ne’ebe pozitivu. Iha mos kontestasaun sira hateten katak “EUA planu atu orienta fundus no rekursu husi MCC ba hetan interese ninia siguransa iha Nepal”, i iha sorin seluk, los mos katak MCC interven nudar akordu ne’ebe labalansu hodi hatur fali lei EUA nian ba iha lei Nepal nuudar violasaun regra sira akontese iha kontrolu MCC (Millenium Challenge Corporation 2022)
Timor-Leste iha ninia konseitu rasik nudar estadu soberania. Planu Estratejiku Dezenvolvimentu Nasional (PEDN 2011-2030), difini ona vizsaun ba tinan 20 ne’ebe haroman ba aspirasaun povu Timor-Leste hodi konstrui estadu ida prosperiu no forte. PEDN hatudu komitementu atu dezenvolve no inspira mudansa, suporta asaun koletiva ne’ebe forsa no planu ba nune’e bele iha atinjimentu futuru ida ne’ebe diak liu (The Timor-Leste Strategic Development Plan 211-230).[14] Tinan hirak liuba Timor-Leste expera oinsa bele hetan fundus milliaun $300 nuudar apoiu husi Estadus Unidus Amerika ba konstrui infraestrutura baziku ho programa MCC seluk, maibe Timor-Leste tenki priense indikador anual balun. Hafoin selesiona ba estatutu “Threshold” intermediariu iha tinan 2004; Prosesu MCC nian ko-insidente ho protestu elementu Igreja katolika balun kontra Governo FRETILIN tinan 2005, no Timor-Leste dahuluk priense rekezitus ba asesu fundus hotu husi MCC iha tinan 2006, maibe iha prosesu negosisaun hanaran “Compact“, lakosege atinji entre Dili no Washintong, hafoin disturba ho krizi 2006.
Hahu fali iha postu-krizi tinan 2007-2008 no tuir rekezitus Anual Fiskal ne’ebe Estadus Unidus iha, liuliu indikador ba kontrolu korupsaun atu nune’e bele lori Timor-Leste ba priense rekezitu sira. Iha sorin seluk maske ho deklarasaun husi Konsellu MCC sira liga ba rekezitus ne’ebe barak ba Timor-Leste hodi tuir, maibe altura ne’eba eis-embaixador Hans Klemm kontinua hamutuk ba reforsa governu hodi konsola MCC ba aseitasaun Timor-Leste inklui Ministeiru Finansa, hodi deklara sei hatudu komitmentu ba kontrollu korupsaun, nune’e ikus mai Timor-Leste konsege asesu ba programa apoiu fundus refere ho estatutu “Threshold” ka fundus kiik, tanba Timor-Leste nia Annual Fiskal antes ne’e iha tinan 2009 tun makaas, no Timor-Leste iha konsiderasaun nudar estadu ne’ebe ho rendimentu kiik (Low Incom Country / LIC); maske ho reseitas fundu petrolifeiru ne’ebe iha hasae rendimentu per kapita Timor-Leste ba iha milliaun $1.855 ba fali iha nasaun ho rendimentu mediu kiik ka Lower Middle Income Country (LMIC) iha tinan 2010.
Aleinde ne’e MCC mos halo komparasaun ba Timor-Leste ho nasaun sira seluk ne’ebe ladun kiak hodi kria nia persentazen tuun liu, mak iha Outubru tinan 2010, MCC publika valor ba tinan 2011. Timor-Leste iha kategorizasaun ne’ebe aat kompara ho nasaun 28 seluk ho mos rendimentu mediu kiik hodi liu deit Angola, Irak no Afghanistan, i la priense rekezitus kompara ho tinan sira antes ne’e, hafoin MCC hasae hikas valor Timor-Leste ho indikador sira ne’ebe iha atu hare liu ba kestaun korupsaun estadu (Lao Hamutuk 2022). Hafoin governu Timor-Leste no EUA liu husi MCC konkorda ona “Threshold program” ne’ebe kria oinsa atu hasae valor Timor-Leste iha indikador ba kontrolu korupsaun no volume imunizasaun, iha ne’ebe jere husi USAID, no hafoin publika husi Ministeiru Negosiu Estranjeiru RDTL, Konsellu Ministru no MCC rasik, iha ne’ebe obrigatoriamente husi lei EUA, MCC fo sai kongresu EUA ho deskrisaun programa ne’e rasik, ho total orsamentu milliaun $10.496.000 durante tinan tolu. Anti-korupsaun sei hetan milliaun $7,1, imunizasaun milliaun $2,6 no milliaun $0,8 aumenta ho MCC atu monitoriza no evalua programa anti-korupsaun (Lao Hamutuk 2022)
Timor-Leste no EUA asina akordu formal ba implementasaun programa refere iha loron 22 Setembru tinan 2010 (Lao Hamutuk 2022) Nune’e iha tinan 2018 Timor-Leste kontinua hetan vizita husi MCC. Delegasaun mos deklara-an katak MCC nia vizita mai Timor-Leste ho objetivu oinsa atu apoiu servisu ba dezenvolve programa subsidiu MCC kada tinan lima, (U.S. Embassy in Timor Leste 2018)[18] Nune’e iha tinan 2019 estadu Timor-Leste disidi hodi hari Compact Development Team-Timor-Leste (CDT-TL) nudar entidade ida oinsa bele servisu hamutuk ho MCC atu hare ba programa ne’ebe hanaran MCC fo, liuliu programa Compact-MCC. MCC tenta adjusta-an ba konseitu dezenvolvimentu global, hahu husi MDG ba to’o SDG ho nia prinsipiu sira ba dezenvolvimentu, husi ida ne’e fo biban liutan ba MCC hodi dezenvolve-an iha tempu ba no integra iha ONU. Parlamentu Nasional Timor-Leste nia debate kona ba MCC infelismente tekniku-liu, no la hatudu debate substansial kona ba relasaun, kompatibilidade no inkompatibilidade projetu bilateral MCC no agenda multilateral SDGs nian.
Hanesan mos iha Nepal, CDT-TL nian respresentante durante seminar iha UNTL afirma posisaun MCC nian katak “tulun ona Timor-Leste no nasaun kiak sira barak iha mundu. Nasaun balun rejeita programa ajudu MCC, maibe nasaun balun mos simu MCC, ezemplu: Filipina, Indonezia, Cabo-Verde etc”; CDT-TL mos argumenta ho pozisiona-an mais konvensional liu hodi hateten katak “hanesan nasaun foin ukun-an no kiak mak Timor-Leste presiza atu hetan apoiu duador sira husi railiur inklui husi MCC mos”, ho usu slogan sira hanesan 3D Development, Defence and Democracy, ne’e nudar forma husi konseitu politika externa EUA nian, husi oinsa atu justifika mos katak estadu Timor-Leste ba apoiu ajenda politka EUA nian ne’ebe iha inklui ba Timor-Leste rasik (Reprezentante CDT-TL, seminariu UNTL 2022).
Representante CDT-TL nian mos relata katak CDT-TL konsentra liu ba kestaun tekniku oinsa ba hari plataforma politiku dezenvolvimentu MCC nian; halo estudu sira, ezemplu hanesan estudu ho naran Road Post Analysis, 2017-2018. Husi estudu ne’ebe iha CDT-TL identifika problema balu hanesan Public Finance Management; Buissenes and Environment; stunting kestaun saude umanu no sanitasaun. Compact-MCC, tuir fontes CDT-TL nian katak sei fo apoiu ba stunting (hamlaha kronika) no edukasaun ba hasae kualidade kapasidade profesores no jestor eskola nian (Skill-Development. Compact MCC sei hare mos programa Sanitasaun, Beemos no Drenazen, nune’e CDT-TL reforsa liutan katak “MCC rasik mos kompremitidu buat barak ne’ebe mak sei halao husi apoiu subsidiu fundus refere (Reprezentante CDT-TL, seminariu UNTL 2022).
CDT-TL mos haktuir katak iha parte sanitasaun, futuru mai sei kria laboratoriu ne’ebe bo’ot kontribui ba programa Waste Water Treatment and Plan. Sira intende atu halo produsaun aimoruk sira ba desinfektasaun beemos hodi halakon bakteria sira. Projetu nee sei okupa rai tetuk 5.5 hektares iha Dili laran. Tuir estudu viabilidade ne’ebe MCC iha ba bakteria, particular-liu husi sintina sira, ne’ebe kontaminadu ho beemos kuaze %88 husi rai leten ba rai-okos. Projetu ida nee bazeia ba estudu Asian Development Bank (ADB), sei gasta osan, total billoens $1.4. Partisipante balun, durante Seminario Nasional iha Universidade Nacional Timor Lorosae (UNTL) kestiona kona ba validade reklamasaun estudu agensia ADB nian, no sujere atu Governu halo estudu rasik hodi verifika reklamasaun ADB nian. Partisipante sira mos preukupa kona ba impaktu projetu ida ne’e, ba komunidade lokal iha Dili laran, tanba rai 5.5ha ne’e, sei fo risku boot ba komunidade (CDT-TL seminariu UNTL, 2022).
Durante seminariu UNTL 2022, Prezidente Komisaun D Trata Asuntu Ekonomia no Dezenvolvimentu argumenta mos katak Rekezitu, nuudar kondisaun ba hetan ajudu, hanesan variavel ne’ebe importante ba Estadu Timor, tuir reklamasaun Antonino Bianco, Deputadu FRETILIN nee. Partisipante seminariu enkuantu apela ba Parlamentu Nasional atu konsidera loke debate kona ba kompatibildade, entre objektivu sira MCC nian ho SDGs, nuudar agenda global ONU nian, hodi oinsa mak planu hirak nee bele reflete iha Planu Estratejiku Nasional Timor-Leste nian”. Timor-Leste iha pozisaun ida ne’ebe la halo analiza klean ba em termos situasaun-kondisaun sosial sira hotu hanesan: historia, ekonomia no politka ne’ebe oras ne’e dadaun akontese, liuliu ba nasaun sira ne’ebe dadaun lakonsege atu hetan kompatibilidade entre SDG no MCC nuudar matadalan no pratika ba sira nia dezenvolvimentu ekonomia estadu. (Komisaun D Trata Asuntu Ekonomia no Dezenvolvimentu, Seminariu UNTL 2022)
Reprezentante bankada parlamentu apoiu governu (PLP) no afirma katak ratifikasaun akordu MCC, ho razaun atu halakon mukit, no Parlamentu Nasional ratifika programa MCC tanba Governu vizinu Indonesia mos simu programa nee. Deputadu nee mos haktuir katak “MCC sei tulun dezenvolvimentu sustentabilidade iha Timor-Leste i ba partidu apoiu governu fiar, maske iha diferensia idea entre partidu sira maibe objetivu ida deit mak hakarak moris diak ba povu no nasaun. Tan ne’e ba PLP hare katak, hanesan nasaun sub-dezenvolvidu Timor-Leste presiza duni atu hetan apoiu husi nasaun dezenvolvidu sira, liuliu kria politika externa ida ne’ebe atu orienta ba hamosu parseiru barak inklui EUA rasik ba Timor-Leste” (Bankada PLP, seminariu UNTL, 2022). Argumentu sira ne’ebe substansial iha diskursu Representante Partidu Parlamentu Nasional nian, iha Seminariu mak, MCC nian objektivu atu kombate mukit; Timor-Leste simu programa MCC tanba Timor-Leste nasaun ne’ebe mukit; Rasaun seluk, mak Timor priense kriteriu MCC. Bankada apoiu governu (husi PLP) reforsa liutan katak “Timor-Leste nia instituisaun estadu no seitor privadu sira seidauk bele atu hamrik mesak ba dezenvolve ekonomia nasaun, nune’e mak governu konstitusional VIII prefere liu atu estadu hola inisiativa ba empodera seitor importante sira, inklui fo mos biban ba intervensaun husi externa ba dezenvolvimentu ekonomia nasional” (Bankada PLP, seminariu UNTL, 2022).
Lao Hamutuk nune’e komenta mos katak desizaun politika estadu no dependensia Timor-Leste barak liu ba apoiu emprestimu sira ne’ebe karakteriza ona Timor-Leste nia pozisaun, mak sei hatur pozisaun MCC iha kontribuisaun implikasaun ba Timor-Leste ninia dezenvolviemtu ekonomia estadu iha futuru sira mai (Lao Hamutuk 2012).
Konkluzaun
MCC nia prezensa iha ona nasaun kuaze 80 no Estadus Unidus hahu fo advokasia ekonomia hodi fo tendensia ba forma modelu estadu fraku ka Weak State Model katak Estado sei husik sector privado mak halo intervensaun iha dezenvolvimentu ekonomia.
Nepal aseita programa MCC tanba kondisaun internal ne’ebe ameasa, liuliu krizi naturais, nune’e lideransa sira iha Nepal to iha konkluzaun ka hanoin ida lais-liu ba aseitasaun MCC, maibe kontroversia sei kontinua iha Nepal fundamental-liu tanba Constituicao Nepal nian define Estado Socialista Nepal, nuudar modelu Estado forti. Estado mak halo intervensaun hodi dezenvolve ekonomia no asseguru distribuisaun rekursu hanesan, ba sidadaun hotu.
Rejime politiku iha Timor-Leste oras ne’e, lidera husi FRETILIN-PLP-Khunto, no Parlamento Nacional ratifika ona programa MCC iha Outubru 2022, no oinsa programa MCC sei implika ba politika no valores sira Timor Leste nian iha futuru?
Hakerek Husi:
- Franzelino T. S. Soares, Peskizador Institutu ba Estudu Dame Konflitu no Sosial (IEDKS)
- Antero B. da Silva, Phd. Peskizador Institutu ba Estudu Dame Konflitu no Sosial (IEDKS)
2,687 total views, 9 views today
